Dzisiaj przyjrzymy się narzędziom wsparcia spółdzielni socjalnych. Będę to wszelkie rodzaju dotacje na miejsca pracy, ale i innego rodzaju wsparcie jak np. refundacja składek ZUS, czy też zwolnienie z opłat w KRS.
Wideo dla osób, które wolą oglądać
Poniżej możesz znaleźć nagranie naszej rozmowy w tytułowym temacie.
Zwolnienie z opłat za wpis i zmiany wpisu w KRS
Tutaj sprawa jest najprostsza. Na podstawie ustawy o spółdzielniach socjalnych (dla dociekliwych: art. 6 ust. 3 ustawy): “Spółdzielnia socjalna nie uiszcza opłaty sądowej od wniosku o wpis tej spółdzielni do Krajowego Rejestru Sądowego, a także od wniosków o zmiany wpisu oraz nie uiszcza opłaty za ogłoszenie tych wpisów w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.” Zwolnienie to ma charakter pomocy de minimis (sąd powinien wystawić stosowne zaświadczenie).
Dodam jeszcze, że aktualnie jest procedowany w Sejmie komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o spółdzielniach socjalnych. Przewiduje wprowadzenie zwolnienia od opłat sądowych oraz opłat za ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, wszelkich postępowań w sprawach o wpis lub zmianę wpisu spółdzielni socjalnej do Krajowego Rejestru Sądowego.
Zgodnie z uzasadnieniem do tego projektu: Aktualne zwolnienie obejmuje wyłącznie opłatę od wniosku o wpis lub zmianę wpisu oraz ogłoszenia wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. W postępowaniu o wpis lub zmianę wpisu może jednak powstać konieczność uiszczenia innych opłat, przykładowo od skargi na orzeczenie referendarza sądowego, zażalenia, apelacji czy skargi kasacyjnej. Projektowana ustawa zawiera więc rozszerzenie obecnego przepisu, co będzie zbieżne z rozwiązaniem zastosowanym wobec stowarzyszeń.
Dotacje z OWES
Dotacja ze środków unijnych, która udzielana jest przez ośrodki wsparcia ekonomii społecznej jest najczęstszym źródłem finansowania spółdzielni socjalnych.
Na co tutaj można liczyć? Będzie to:
- tzw. wsparcie finansowe z reguły w wysokości 21-25 tys. zł na miejsce pracy,
- tzw. wsparcie pomostowe, czyli dopłata do comiesięcznych kosztów w kwocie ok. 2 tys. zł przez 6 miesięcy (max. minimalne wynagrodzenie za pracę) z opcją przedłużenia na kolejne 6 miesięcy, ale już przy mniejszym wsparciu,
- doradztwo np. biznesowe, prawne, marketingowe.
Na zwrócić uwagę ubiegając się o to wsparcie? Zapraszam do tego wpisu na blogu.
Refundacja składek ZUS
Urząd pracy ze środków Funduszu Pracy może zwracać spółdzielni socjalnej część wynagrodzenia członka lub pracownika wywodzącego się z grup defaworyzowanych. Chodzi tutaj o składkę należną od zatrudnionego na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe oraz części kosztów osobowych pracodawcy odpowiadającej składce na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe. Wsparcie może być przyznane dla każdej z osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Urząd pracy może zrefundować składki ZUS od miminalnego wynagrodzenia za pracę. Refundacja taka może się odbywać przez okres 24 miesięcy, a potem w połowie wysokości przez kolejny rok.
W pierwszym okresie oznacza to maksymalną kwotę ok. 950 zł miesięcznie od jednej osoby. Jak się to przemnoży przez 24 miesiące i 5 osób, to powstanie kwota 114 tys. zł. Zdecydowanie więc warto ubiegać się o to wsparcie.
Niestety nie jest to powszechnie wykorzystywane narzędzie. Ze sprawozdania z ustawy o spółdzielniach socjalnych z 2020 r. wynika, że w 2019 r. z FP wydatkowane zostały środki na refundację składek ZUS w spółdzielniach socjalnych w łącznej kwocie 1 041,2 tys. zł. Największe kwoty środków wykorzystano w województwie:
- mazowieckim (174,6 tys. zł na rzecz refundacji dla 59 osób), na drugim miejscu uplasowało się województwo
- pomorskie (158,6 tys. zł na wsparcie 32 osób); niemal ex aequo na trzecim miejscu były województwa:
- wielkopolskie (108,9 tys. zł) oraz
- lubuskie (108, 3 tys. zł).
Najniższe kwoty środków wydatkowano z kolei w województwach: łódzkim (4,3 tys. zł), warmińsko-mazurskim (5,6 tys. zł) i świętokrzyskim (30,2 tys. zł).
Więcej informacji nt. refundacji składek ZUS znajdziesz w tym starszym wpisie na blogu.
Dotacje z Funduszu Pracy
Fundusz Pracy może wesprzeć spółdzielnię socjalną następującymi instrumentami:
- dotacja na rozpoczęcie działalności w formie spółdzielni socjalnej lub na przystąpienie dla już istniejącej spółdzielni, m.in. dla osób bezrobotnych (z Informacji o funkcjonowaniu spółdzielni socjalnych wynika, że w 2019 r. z FP środki na założenie lub przystąpienie do spółdzielni socjalnej wydatkowano w 5 województwach, w łącznej wysokości 157,1 tys. zł.), maksymalna wysokość środków to sześciokrotność przeciętnego wynagrodzenia,
- dotacja na utworzenie stanowiska pracy w spółdzielni socjalnej (wysokość środków jak powyżej, przy czym wnioskodawcą i stroną umowy jest tutaj spółdzielnia socjalna, a nie osoba bezrobotna),
- pokrycie kosztów wynagrodzenia osoby bezrobotnej (można pokryć koszty wynagrodzenia dla skierowanej przez PUP osoby niepełnosprawnej w wysokości nie większej niż wynagrodzenie minimalne przez okres do 6 miesięcy, przy zobowiązaniu do utrzymania miejsca pracy przez 12 miesięcy).
Dotacje z PFRON
Osoba z niepełnosprawnością może otrzymać środki z PFRON na rozpoczęcie działalności w formie spółdzielni socjalnej lub przystąpienie do istniejącej spółdzielni. Wartość tej dotacji to:
- nie więcej niż sześciokrotność przeciętnego wynagrodzenia przy zobowiązaniu do zatrudnienia na 12 miesięcy i od
- sześciokrotności do piętnastokrotności przy zobowiązaniu do zatrudnienia na 24 miesiące.
Oo 2018 r. podobnie jak w przypadku Funduszu Pracy pojawiły się tutaj nowe instrumenty:
- środki na utworzenie stanowiska pracy (wysokość podobna jak w przypadku dotacji na rozpoczęcie działalności, przy czym w tym przypadku wnioskodawcą i stroną umowy jest spółdzielnia),
- środki na finansowanie kosztów wynagrodzenia (można pokryć koszty wynagrodzenia dla skierowanej przez PUP osoby niepełnosprawnej w wysokości nie większej niż wynagrodzenie minimalne przez okres do 6 miesięcy, przy zobowiązaniu do utrzymania miejsca pracy przez 12 miesięcy).
Powyższe instrumenty mają charakter dobrowolny. Oznacza to, że wniosek spółdzielni socjalnej każdorazowo jest rozpatrywany przez urząd pracy, który decyduje czy zostanie udzielone wsparcie w ramach posiadanych środków finansowych.
Praktyka stosowania tego narzędzia nie napawa optymizmem. Według danych Departamentu Ekonomii Społecznej w skali całego kraju w 2021 r.:
- przyznano środki 9 osobom na rozpoczęcie działalności w formie spółdzielni socjalnej (łączna kwota 263 tys. zł),
- utworzono 6 stanowisk pracy w spółdzielniach socjalnych w oparciu o powyższą dotację (kwota wypłacona to 391 tys. zł, a średnie dofinansowanie to 65 tys. zł),
- wsparto 5 miejsc pracy w ramach pokrycia kosztów wynagrodzenia (kwota wypłacona to 31 tys. zł).
Dlaczego praktyka wykorzystania dotacji jest tak mało zachęcająca?
Na początku maja brałem udział w posiedzenie Grupy ds. prawnych Krajowego Komitetu Rozwoju Ekonomii Społecznej. Przedmiotem dyskusji było wsparcie dla spółdzielni socjalnych oraz szukanie przyczyn niskiego wykorzystania dotacji z Funduszu Pracy i PFRON.
Departament Ekonomii Społecznej i Solidarnej zwrócił się do ośrodków wsparcia ekonomii społecznej (OWES) z pytaniem jak wspierają spółdzielnie socjalne w korzystaniu z instrumentów finansowanych z PFRON. Podczas wspomnianego spotkania zaprezentowano kluczowe wnioski:
- 91% OWES wskazuje, że prowadzi działania informacyjne w zakresie możliwości skorzystania z instrumentów wsparcia finansowego w ramach PFRON,
- 49% OWES świadczy doradztwo w zakresie ubiegania się o ww. środki, w tym wspiera spółdzielnie socjalne we wnioskowaniu o to wsparcie.
Wśród przyczyn nieprowadzenia tych działań wskazano m.in.:
- skupienie się na ofercie OWES, korzystanie przez spółdzielnie socjalne jedynie ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego,
- brak dostępności tych środków w PUP na terenie subregionu,
- brak zainteresowania ze strony spółdzielni socjalnych.
Oznacza to, że dotacje nie są wykorzystywane, bo nie ma środków w urzędach na ten cel, a środków nie ma, bo spółdzielnie o nie nie wnioskują i urzędy pracy nie planują ich w swoich budżetach. Ot, takie zamknięte koło.
Tym samym wniosek jest jeden – warto się tym tematem zainteresować i zabiegać o to, by urzędy pracy planowały tego rodzaju wydatki. Jeśli myślisz o tym, by skorzystać z tych dotacji w przyszłym roku, to mniej więcej do końca września tego roku masz czas, by zgłosić taką chęć w urzędzie pracy.
Klauzule społeczne
Ze Sprawozdania Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych z funkcjonowania systemu zamówień publicznych w 2020 r. wynika, że aspekty społeczne pojawiają się w ponad 20% zamówień publicznych. W zdecydowanej większości jest to jednak wymóg zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.
Jeśli chodzi o dwie klauzule z największym potencjałem dla spółdzielni socjalnych to odsetek ich stosowania nie przekracza 1% zamówień.
Przykładowo Prawo zamówień publicznych, umożliwia zastrzeżenie w ogłoszeniu o zamówieniu uprawnienie do złożenia oferty wyłącznie spółdzielniom socjalnym oraz innym wykonawcom, których działalność obejmuje społeczną i zawodową integrację osób będących członkami grup społecznie marginalizowanych.
W 2020 r. zastrzeżenie takie zamawiający umieścili w 350 ogłoszeniach o zamówieniu opublikowanych w Biuletynie Zamówień Publicznych, co stanowiło 0,31% ogólnej liczby ogłoszeń. Dla porównania w 2019 r. odnotowano 339 postępowań z tym zastrzeżeniem (0,29%), w 2018 – 364 (0,28%), a z kolei w 2017 r. – 294 (0,24%).
Wybrane wsparcie dla spółdzielni socjalnych w czasie COVID
Ciekawym instrumentem, który pojawił się w okresie COVID, a który był dedykowany dla spółdzielni socjalnych było zwolnienie z obowiązku opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek. Narzędzie to kierowane było do wszystkich spółdzielni socjalnych bez względu na liczbę pracowników.
Wsparcie dla spółdzielni w zakresie cen gazu
Spółdzielnie socjalne mogą korzystać z ochrony taryfowej wynikającej z ustawy z dnia 26 stycznia 2022 r o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców paliw gazowych w związku z sytuacją na rynku gazu. Przepisy ustawy wykluczają także podwyższanie cen i stawek taryfowych gazu w 2022 r.
Warunkiem uzyskania wsparcia jest złożenie u sprzedawcy gazu stosownego oświadczenia Ustawa weszła w życie dnia 29 stycznia 2022 r.
Idzie nowe, czyli konsultacje założeń programu resortowego Odporność i rozwój ekonomii społecznej i przedsiębiorczości społecznej
W ramach Krajowego Planu Odbudowy będą również wspierane przedsiębiorstwa społeczne, w tym spółdzielnie socjalne. Do 28 czerwca b.r. trwały konsultacje resortowego programy w tym zakresie.
Główne założenia programu są następujące:
- wsparcie finansowe będzie mogło zostać przyznane m.in. na zakup środków trwałych, w tym służących do prowadzenia działalności gospodarczej,
- wśród priorytetów programu jest:
- reintegracja osób zagrożonych wykluczeniem społecznym w przedsiębiorstwach społecznych i podmiotach zatrudnienia socjalnego,
- budowanie potencjału przedsiębiorstw społecznych i podmiotów ekonomii społecznej do realizacji zdeinstytucjonalizowanych usług społecznych,
- wzmacnianie odporności i rozwój przedsiębiorstw społecznych i podmiotów ekonomii społecznej,
- w ramach programu planowane jest wsparcie ok. 1000 podmiotów,
- budżet: ok. 200 mln zł,
- maks. wartość wsparcia wyniesie ok. 200 tys. zł na jeden podmiot,
- dwie kategorie kosztów: wydatki inwestycyjne (min. 70% przyznanych środków), wydatki bieżące (max. 30% przyznanych środków).
To tyle nt. wsparcia dla spółdzielni socjalnych. Jakie są Twoje doświadczenia w tym temacie? Zachęcam do komentowania wpisu.
