Rezygnacja z funkcji członka zarządu spółdzielni. Jak to zrobić i jaka jest odpowiedzialność byłego członka zarządu? [infografika]

Temat rezygnacji ze stanowiska członka zarządu często budzi wątpliwości czytelników, dlatego też postanowiłem poświęcić mu dodatkowy wpis na blogu.

Kiedy członek zarządu może złożyć rezygnację?

W większości przypadków rezygnacja może być złożona w dowolnym momencie, przy czym są tutaj co najmniej dwa ograniczenia:

• konieczność dokończenia realizacji obowiązków, które wynikają z działania członka zarządu (np. przedłożenie rozliczeń),
• konieczność złożenia rezygnacji na ręce właściwego organu, co zwykle umożliwi przeorganizowanie działalności spółdzielni po rezygnacji.

Komu członek zarządu powinien złożyć rezygnację?

Można się tutaj spotkać z co najmniej dwoma interpretacjami:

• rezygnacja powinna być złożona organowi, który wybrał danego członka zarządu (zobacz np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2010 r., III CSK 176/09),
• rezygnacja powinna być złożona na ręce rady nadzorczej (jest to jednostronna czynność prawna, więc podlega dyspozycji art. 46 par. 1 pkt 8 prawa spółdzielczego, w myśl tego przepisu: do kompetencji rady należy m.in. podejmowanie uchwał w sprawach czynności prawnych dokonywanych między spółdzielnią a członkiem zarządu lub dokonywanych przez spółdzielnię w interesie członka zarządu oraz reprezentowanie spółdzielni przy tych czynnościach; z tego powodu rezygnacja powinna być kierowana do rady nadzorczej).

W praktyce, zwłaszcza gdy nie mamy rady nadzorczej, rezygnację należy więc złożyć na ręce walnego zgromadzenia (art. 7 ust. 2 ustawy o spółdzielniach socjalnych: W spółdzielni socjalnej, w której liczba członków nie przekracza piętnastu, nie wybiera się rady nadzorczej, chyba że statut stanowi inaczej. W takim przypadku kompetencje rady wykonuje walne zgromadzenie).

W jakim momencie taka rezygnacja będzie skuteczna?

Nie jest to uregulowane w prawie spółdzielczym, ale wynika z kodeksu cywilnego (dla dociekliwych: art. 61. § 1. Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej).

Tym samym mamy dwie możliwości:

• rezygnację składamy radzie nadzorczej (jeśli ją mamy w spółdzielni i to ona jest wskazana w statucie jak organ, do kompetencji którego należy wybór członków zarządu – rozwiązanie rzadko spotykane w spółdzielni socjalnej),
• rezygnację składamy walnemu zgromadzeniu – uwaga: walnemu zgromadzeniu jako organowi, a nie poszczególnym członkom spółdzielni, co w praktyce oznacza, że rezygnację należy przedłożyć na walnym zgromadzeniu.

Dla jasności przytoczę jeszcze wybrane fragmenty Wyroku Sądu najwyższego z 2013 r., Sygn. akt VI ACa 930/13:

Oświadczenie o złożeniu (…) rezygnacji z funkcji członka zarządu mogło wywrzeć skutek materialnoprawny w chwili, w której doszło do adresata w taki sposób, że mógł się on z oświadczeniem zapoznać. W sytuacji, w której adresatem złożonego oświadczenia woli był organ Spółdzielni (…) – tu, wskazane wprost w piśmie, walne zgromadzenie (…)), skutek ten mógł nastąpić dopiero z chwilą zebrania się walnego zgromadzenia. Wcześniej nie było bowiem możliwe zapoznanie się przez walne zgromadzenie z treścią przedmiotowego oświadczenia. (…)

Powyższego stanowiska nie zmienia fakt, iż z oświadczeniem o rezygnacji prezesa zarządu członkowie spółdzielni mogli zapoznać się już wcześniej. Skuteczność złożonego oświadczenia woli należy bowiem wiązać z możliwością zapoznania się z nim przez właściwego adresata, czyli walne zgromadzenie, które zebrało się dopiero dnia 30 czerwca 2011 roku.

Jakie konsekwencje będzie miało nieskuteczne złożenie rezygnacji?

Nieskuteczne złożenie rezygnacji może mieć dla członka zarządu daleko idące skutki. Członek zarządu, który nieskutecznie złożył rezygnację, w dalszym ciągu pełni bowiem funkcję członka zarządu i może ponieść konsekwencje za niedopełnienie obowiązków (od odpowiedzialności za niezłożenie sprawozdania, po odpowiedzialność np. za zobowiązania publiczno – prawne).

Jak prawidłowo i bezpiecznie zrezygnować z funkcji członka zarządu spółdzielni? Podsumowanie.

Poniższa infografika przedstawia zalecany sposób postępowania.

Źródło: „Spółdzielczość socjalna. Poradnik skrajnie praktyczny”, Wydanie V.

Warto zauważyć, że schemat powyższy przestawia najbardziej typową sytuację w spółdzielni socjalnej (brak rady nadzorczej) oraz jednocześnie chcemy przeprowadzić cały proces w sposób maksymalnie bezpieczny.

Musisz bowiem pamiętać, że powinieneś dołożyć należytej staranności i zapewnić stabilne działanie spółdzielni po Twojej rezygnacji. Zwykle oznacza to, że warto zadbać o wybór swojego następcy i zapewnić czas, by spółdzielnia wprowadziła go w Twoje obowiązki jako członka zarządu. Dlatego na poniższym schemacie znajduje się zorganizowanie spotkania i wspólna refleksja nad tym, kto zastąpi odchodzącego członka zarządu.

Dla porządku dodam jeszcze, że w literaturze, a nawet orzecznictwie nie ma jednolitego stanowiska, dot. powyższego sposobu postępowania. Jednak ze względu na bezpieczeństwo rezygnującej osoby, moim zdaniem, jest to rozwiązanie optymalne.

Za co ponosi odpowiedzialność były członek zarządu spółdzielni?

W skrócie: ponosi odpowiedzialność za swoje działania / zaniechania w okresie pełnienia funkcji. Jeśli więc w okresie pełnienia funkcji, np.:

• istniały przesłanki do ogłoszenia upadłości spółdzielni, a zarząd nie podjął żadnych działań, to może odpowiadać prywatnym majątkiem za niektóre zobowiązania,
• spółdzielnia poniosła szkodę w wyniku działania lub zaniechania członka zarządu, to osoba ta może być zobowiązana do jej naprawienia,
• nie zwoływano walnego zgromadzenia lub nie przeprowadzono lustracji może to być podstawą do odpowiedzialności karnej.

Odrębnego wyjaśnienia wymaga kwestia ewentualnych poręczeń dotacji, czy pożyczek. Jeśli członek zarządu był poręczycielem jako osoba fizyczna, to rezygnacja z funkcji członka zarządu nic w tej sprawie nie zmienia. Jeśli więc nie chcesz dalej odpowiadać np. za zwrot pożyczki jako poręczyciel, powinieneś zadbać o zmianę poręczyciela (np. nowa osoba wchodzi do zarządu i to ona zastąpi Cię jako poręczyciel – wydaje się to najbardziej naturalnym rozwiązaniem).

Co jeszcze warto zrobić?

Sprawdź po ok. 2 miesiącach, czy w Krajowym Rejestrze Sądowym odnotowano zmiany w zarządzie. Osoby będące w zarządzie spółdzielni (po Twojej rezygnacji) powinny bowiem zgłosić w KRS odejście członka zarządu, a we wpisie spółdzielni powinno być zaznaczone, że przestałeś już pełnić tego rodzaju funkcję. Można to zweryfikować wyszukując spółdzielnię na tej stronie.

Jeśli w wyniku tej weryfikacji ustalisz, że zmiany nie zostały dokonane, to pozostaje Ci zwrócić się do zarządu spółdzielni z wnioskiem o wyjaśnienie tej sytuacji (być może wniosek jest w trakcie rozpatrywania w sądzie). Jeśli uznasz, że aktualny zarząd spółdzielni nie zgłosił zmian i nie zamierza tego robić, zostanie poinformowanie sądu o tym fakcie. Tutaj może Ci się przydać kopia Twojej rezygnacji wraz z protokołem z walnego zgromadzenia (ew. rady nadzorczej) z adnotacją potwierdzającą przyjęcie do wiadomości rezygnacji.

To tyle nt. składania rezygnacji przez członka zarządu. Tradycyjnie zachęcam do komentowania oraz podzielenia się wpisem w mediach społecznościowych.