Skończył się czas dotacji tylko dla spółdzielni socjalnych. W myśl istniejących rozwiązań w nowym okresie programowania funduszy unijnych przedsiębiorstwo społeczne, oprócz spółdzielni socjalnej, może też mieć formę np. stowarzyszenia czy fundacji prowadzących działalność gospodarczą czy nawet spółki z o.o. non profit. W tym wpisie zamieszczę kilka faktów, które mogą mieć dla Ciebie znaczenie przy wyborze formy prawnej przedsiębiorstwa społecznego. Wiem też, że czasem spółdzielnie socjalne poszukują możliwości rozszerzenia działalności – ten wpis będzie przydatny również w takim przypadku.
Czynniki lokalne mające wpływ na wybór formy prawnej przedsiębiorstwa społecznego
Nie będę w tym miejscu przypominał cech przedsiębiorstwa społecznego. Jeśli interesuje Cię ten temat, zajrzyj tutaj. W praktyce, w myśl Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2014-2020, przedsiębiorstwem społecznym będą najczęściej:
- stowarzyszenie prowadzące działalność gospodarczą,
- fundacja prowadząca działalność gospodarczą,
- spółka z o.o. non profit,
- spółdzielnia socjalna.
Środki unijne przeznaczone są właśnie na miejsca pracy w przedsiębiorstwach społecznych. Jednak na poziomie konkretnych projektów prowadzonych przez Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej mogą pojawić się dodatkowe uwarunkowania mówiące o tym, że dotacje będą przyznawane np. tylko dla spółdzielni socjalnych.
Podstawowe różnice miedzy poszczególnymi formami przedsiębiorstwa społecznego
Przedsiębiorstwa społeczne niezależnie od formy prawnej mają kilka podobieństw (jak np. możliwość prowadzenia działań w zakresie pożytku publicznego). Mają jednak też istotne różnice wynikające z istoty danej formy prawnej.
Przykładowo:
- działalność gospodarcza w fundacji czy stowarzyszeniu ma mieć charakter pomocniczy, uboczny w stosunku do działalności statutowej (nie można założyć stowarzyszenia czy fundacji, której celem byłaby wyłącznie działalność biznesowa),
- dodatkowo w przypadku fundacji:
- na prowadzenie działalności trzeba przeznaczyć minimum 1 tys. zł,
- cel zdefiniowany w statucie musi być społecznie lub gospodarczo użyteczny,
- jest to podmiot, który jest najłatwiej sterowalny tzn. odpowiednie zapisy statutu mogą utrudniać lub w zasadzie uniemożliwiać zmianę zarządu,
- spółka z o.o. jest zasadniczo zrzeszeniem kapitału zwykle o celach zarobkowych, jednak przez odpowiednie zapisy umowy spółki może być również przedsiębiorstwem społecznym,
- spółdzielnia socjalna zawsze będzie przedsiębiorstwem (obowiązkowa działalność gospodarcza), ale mającym na celu reintegrację społeczną i zawodową swoich członków.
Dodatkowo, istotne czynniki wynikające z podstawowych różnic miedzy przedsiębiorstwami społecznymi przedstawia poniższy schemat.
Czynniki prawne mogące mieć wpływ na wybór przedsiębiorstwa społecznego
Szczegóły przedstawia poniższa tabela.
| podstawa porównania | spółdzielnia socjalna | stowarzyszenie / fundacja | spółka z o.o. non profit |
| Założyciele | minimum dwóch (w przypadku osób prawnych, więcej info) minimum pięć osób fizycznych (więcej info) | stowarzyszenie: 15 osób fizycznych (od 20.05.2016 r. w związku ze zmianą ustawy wystarczy 7 osób) fundacja: wystarczy jedna osoba fizyczna lub prawna | wystarczy jedna osoba fizyczna lub prawna |
| Opłaty sądowe (wpis i zmiany) oraz opłaty za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym | spółdzielnia socjalna jest zwolniona z opłat za rejestrację w KRS i z tytułu zmian wpisu w KRS | wpis: 500 zł + 100 zł ogłoszenie w MSiG zmiana wpisu: 250 zł + 100 zł ogłoszenie w MSiG
| wpis: 500 zł + 100 zł ogłoszenie w MSiG zmiana wpisu: 250 zł + 100 zł ogłoszenie w MSiG
|
| Opłata za złożenie sprawozdania | 0 zł | 40 zł + 100 zł ogłoszenie w MSiG | 40 zł + 100 zł ogłoszenie w MSiG |
| Zwolnienie z podatku dochodowego | tak, częściowe, ale trudne i rzadko stosowane (art. 17, ust. 1 pkt. 43 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych) | tak, w większości przypadków (art. 17, ust. 1 pkt. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych) | tak, w większości przypadków pod warunkiem, że stowarzyszenie/a jest jedynym członkiem/ami i spółka przekaże dochód na cele statutowe stowarzyszenia (art. 17, ust. 1 pkt. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych) |
| Specjalne środki dotacyjne | tak, środki na wkład do spółdzielni socjalnej | nie | nie |
| Dodatkowe koszty | lustracja raz na 3 lata (kilka tys. zł) | brak | minimum koszty notarialne związane ze sporządzeniem statutu (od kilkuset do tysiąc kilkuset złotych) |
Jaką formę przedsiębiorstwa warto więc wybrać?
Oczywiście nie jestem w stanie udzielić Ci jednoznacznej odpowiedzi na powyższe pytanie. Kierując się jednak wyżej wymienionymi czynnikami na pewno uwzględnisz podstawowe uwarunkowania, które będą miały wpływ na prowadzenie biznesu społecznego.
Oczywiście chciałbym Ci napisać, że najlepszą i jedynie słuszną decyzją jest wybór spółdzielni socjalnej (takie moje spółdzielcze skrzywienie), ale zdaję sobie sprawę, że nie zawsze i nie w każdym przypadku będzie to forma optymalna.
To tyle na temat wyboru formy prawnej przedsiębiorstwa społecznego. Tradycyjnie mile widziane jest komentowanie wpisu oraz jego popularyzacja.
Witam, Mam pytanie. Jak wygląda kwestia kosztów stałych. Dla osób prowadzących lub zrzeszonych w tych formach? Chodzi mi tu o składki na ZUS i temu podobne występujące w zwykłych firmach.
Dzień dobry,
Wysokość płaconych składek ZUS będzie zależeć od kwoty na umowie (członkowie spółdzielni są w niej zatrudnieni i płacą składki, jak normalni pracownicy). Jest natomiast możliwość ubiegania się o refundację składek ZUS ze środków Funduszu Pracy lub pokrycia ich w ramach wsparcia pomostowego (o ile przedsiębiorstwo społeczne powstało w ramach projektu unijnego).
Co do pozostałych kosztów stałych, to będą zależeć od specyfiki działalności np. koszty czynszu.
Standardowym kosztem stałym są jeszcze koszty księgowości.
pozdrawiam,
Waldek Żbik
Interesuje mnie działalność absolutnie non profit. Spółdzielcy (wspólnicy) nie chcą czerpać zysku (pobierać wynagrodzeń). Będą wykonywać pracę dla idei. Przy normalnej działalności prowadzący, czy ma przychody czy nie, musi odprowadzać składki. Szukam takiej formy, która nie będzie generowała tego tyku obciążeń.
Kolejna sprawa wypracowany dochód. Nie ma być przeznaczony na wynagrodzenia czy dywidendy. Czy będzie obciążony podatkiem (PIT/CIT)?
Dzień dobry,
Kilka spraw:
1. Bez umów nie płaci się składek ZUS (wyjątek jednoosobowa spółka z o.o.).
2. Praca dla idei, bez wynagrodzenia, jest raczej daleka od przedsiębiorczości społecznej, chyba że ma Pan na myśli, że np. inicjator przez pewien czas nie będzie pobierał wynagrodzenia. Osoby defaworyzowane mają w przedsiębiorstwie społecznym pracować.
3. Obciążenie podatkiem CIT zależy od formy prawnej oraz od tego, na co ten dochód pójdzie.
pozdrawiam,
Waldek Żbik
Witam serdecznie
Czy spółdzielnia socjalna osób prawnych tj 2 gmin może być przedsiębiorstwem społecznym? Z tego co wiem, to wytyczne włączenia nie mówią nic na ten temat natomiast rekomendacje w zakresie weryfikacje statusu wykluczają taką formę.
Pozdrawiam
Anna Szczepańska
Dzień dobry Pani Anno,
Nie ma tutaj problemu. Zgodnie z treścią rekomendacji: Przedsiębiorstwem społecznym nie może być podmiot, w którym udział sektora publicznego wynosi więcej niż 50% chyba, że ustawa lub statut podmiotu zakłada możliwość uzyskania przeważającego udziału własności podmiotu przez jego pracowników.
Ostatni element zdania jest decydujący, bo właśnie w przypadku spółdzielni socjalnej założonej przez osoby prawne ustawa zakłada możliwość uzyskania przeważającego udziału własności podmiotu przez jego pracowników.
pozdrawiam serdeczne,
Waldek Żbik
Witam, jaką formę przedsiębiorstwa społecznego wybrać, żeby udziałowcem mógł być również obywatel innego kraju z poza UE (Ghana)? Pozdrawiam serdecznie,
Proszę zerknąć tutaj: https://prakreacja.pl/spolka-z-cudzoziemcem/ Ten temat jest dosyć fajnie opisany.
pozdrawiam,
Waldek Żbik