Dzisiaj przyjrzę się bliżej limitom i wymaganiom, jakim musi sprostać spółdzielnia socjalna w odniesieniu do pracowników i członków spółdzielni. Dowiesz się również na co zwrócić uwagę w praktyce działalności spółdzielni oraz np. kiedy faktycznie ustaje członkostwo w spółdzielni.
Jaka jest minimalna liczba założycieli?
W przypadku spółdzielni socjalnej zakładanej przez osoby fizyczne do rejestracji spółdzielni potrzebnych będzie minimum 5 osób, z czego zwykle 50% mają stanowić osoby defaworyzowane.
[aktualizacja: 25.06.2021] Po nowelizacji ustawy o spółdzielniach socjalnych z 2018 r. jest też możliwość założenia spółdzielni socjalnej przez 3 osoby fizyczne, ale w takim przypadku taka spółdzielnia bierze na siebie obowiązek przyjęcia w poczet członków i zatrudnienia kolejnych 2 osób defaworyzowanych w ciągu 12 miesięcy po zarejestrowaniu spółdzielni w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Jaka jest minimalna liczba członków?
Minimalna liczba członków spółdzielni socjalnej to 5 osób (od razu lub po 12 miesiącach w przypadku spółdzielni zakładanej przez 3 osoby fizyczne).
W czasie działania mogą być okresy, w których liczba członków będzie mniejsza, ale nie mogą one trwać dłużej niż przez 3 miesiące. Jeśli trwałoby to bowiem dłużej niż 3 miesiące to jest to przesłanką do likwidacji spółdzielni. Oznacza to, że w takim przypadku obowiązkiem zarządu jest rozpoczęcie procesu likwidacji.
Przypominam przy tym, że nikt nie występuje ze spółdzielni z dnia na dzień, więc mamy zawsze okres wypowiedzenia (jego długość zależy od postanowień statutu) + 3 miesiące na podjęcie stosownych działań. Dla przykładu, jeżeli członek spółdzielni składa wypowiedzenie ze stosunku członkostwa 18 marca 2021 r. i statut przewiduje miesięczny okres wypowiedzenia, to wypowiedzenie upłynie z końcem kwietnia 2021 r. (ogólną – często dodatkowo zapisywaną w statucie – zasadą jest, że miesięczny okres wypowiedzenia kończy się z upływem miesiąca następującego po miesiącu, w którym wypowiedzenie zostało złożone). Tym samym mamy prawie 4,5 miesiąca (do końca lipca 2021 r.) na znalezienie dodatkowego członka.
Jaka jest maksymalna liczba członków spółdzielni socjalnej?
Spółdzielnia socjalna może liczyć maksymalnie 50 członków (wyjątkiem jest spółdzielnia socjalna powstała z przekształcenia spółdzielni inwalidów lub niewidomych). Przekroczenie tej liczby jest jedną z przesłanek do likwidacji.
Jaki jest minimalny odsetek osób defaworyzowanych w spółdzielni?
Zgodnie z ustawą o spółdzielniach socjalnych (dla dociekliwych: art. 5 ust. 6) osoby defaworyzowane mają stanowić minimum 50% wszystkich członków. Przekroczenie tego limitu trwające dłużej niż 6 miesięcy stanowi podstawę do postawienia spółdzielni w stan likwidacji.
[aktualizacja: 25.06.2021] Po nowelizacji ustawy o spółdzielniach socjalnych niektóre spółdzielnie mogą stosować limit 30% osób defaworyzowanych w gronie członków i pracowników spółdzielni. Będzie to dotyczyło sytuacji, w której spółdzielnia:
- została założona przez osoby niepełnosprawne w stopniu umiarkowanym lub znacznym,
- zajmuje się określonym rodzajem działalności (np. świadczy usługi opiekuńcze, prowadzi przedszkole lub żłobek),
Jakie obowiązki z tego wynikają? Przede wszystkim musimy zawsze wiedzieć jaki status ma dana osoba – członek spółdzielni socjalnej (osoba defaworyzowana czy nie). Warto to ewidencjonować np. w rejestrze członków, by mieć zawsze sytuację pod kontrolą.
Pojawia się przy tym kolejne pytanie: kiedy traci się status osoby defawotyzowanej? Czy można pracować w spółdzielni przez 10 lat i dalej mieć status osoby defaworyzowanej? Odpowiedz brzmi: „tak”. Status ten weryfikuje się tylko w momencie założenia czy przystępowania do spółdzielni.
Wygląda prosto? Rozważmy całość zagadnienia na przykładzie.
| Data | Zdarzenie | Stan członkowski |
| 1 kwiecień 2020 r. | Zarejestrowanie spółdzielni socjalnej w Krajowym Rejestrze Sądowym. | 5 członków spółdzielni, w tym 5 osób defaworyzowanych (założyciele mieli status osoby bezrobotnej). |
| 10 lipiec 2020 r. | Dwie osoby podczas walnego zgromadzenia deklarują chęć wystąpienia ze spółdzielni. | Bez zmian. (wystąpienie ze spółdzielni wymaga pisemnego oświadczenia woli i zachowania okresu wypowiedzenia) |
| 1 wrzesień 2020 r. | Michał składa pisemne wypowiedzenie ze stosunku członkostwa (okres wypowiedzenia zgodnie ze statutem to 1 miesiąc). | Bez zmian w tym momencie (Michał przestanie być członkiem począwszy od 1 listopada 2014 r.). |
| 18 października 2020 r. | Walne zgromadzenie przyjmuje w poczet członków Karolinę, osobę pracującą w innym miejscu. | 6 członków, w tym 5 osób defaworyzowanych. |
| 1 listopada 2020 r. | Pierwszy dzień po upływie okresu wypowiedzenia Michała. | 5 członków, w tym 4 osoby defaworyzowane. |
| 12 grudnia 2020 r. | Walne zgromadzenie wykluczyło ze spółdzielni Marka, jednego z założycieli spółdzielni. | Bez zmian w tym momencie (Marek przestanie być członkiem po upływie 6 tygodni*, chyba że odwoła się do sądu – dla dociekliwych wynika to z art. 24 §. 10, pkt. 3 oraz art. 42 § 6 prawa spółdzielczego). *Zakładam przy tym, że Marek był obecny na walnym zgromadzeniu i od razu otrzymał zawiadomienie o wykluczeniu wraz z uzasadnieniem. |
| 15 stycznia 2021 r. | Julian, prezes spółdzielni, składa rezygnację z zarządu oraz informuje o tym walne zgromadzenie, które odbyło się w tym dniu. | Bez zmian. (rezygnacja dotyczyła funkcji prezesa spółdzielni, a nie członkostwa w spółdzielni) |
| 24 stycznia 2021 r. | Marek przestał być członkiem w wyniku wykluczenia (nie odwołał się do sądu, więc wykluczenie stało się skuteczne 24 stycznia 2015 r.). | 4 członków, w tym 3 osoby defaworyzowane. Uwaga: w tym momencie spółdzielnia liczyła jedynie 4 członków, więc mamy 3 miesiące na uzupełnienie składu członkowskiego. |
| 15 luty 2021 r. | Spółdzielnia przyjmuje 3 osoby pracujące (nie mające statusu osoby defaworyzownej). | 7 członków, w tym 3 osoby defaworyzowane. Uwaga: w tym momencie spółdzielnia nie przestrzega limitu dot. członkostwa osób defaworyzowanych (osoby te nie stanowią minimum 50% wszystkich członków – spółdzielnia nie ma możliwości stosowania limitu 30%). Stanowi to przesłankę do likwidacji, o ile będzie się utrzymywało przez okres co najmniej 6 miesięcy. Tym samym spółdzielnia ma czas do 13 sierpnia 2015 r. na „wyprostowanie” sytuacji. |
| 1 sierpnia 2021 r. | Dwie osoby niedefaworyzowane występują ze spółdzielni. | 5 członków, w tym 3 osoby defaworyzowane. Wszystko gra 🙂 |
Jaka jest maksymalna liczba pracowników?
Takiego limitu nie ma. Ważne tylko, by nie przekroczyć maksymalnej liczby członków i by osoby defaworyzowane stanowiły co najmniej 50% (lub 30% w niektórych przypadkach) wszystkich pracowników (dla dociekliwych: art. 12 ust. 1a ustawy o spółdzielniach socjalnych).
To tyle na temat limitów dot. członków i pracowników w spółdzielni socjalnej. Tradycyjnie zachęcam do komentowania wpisu poniżej oraz dzielenia się nim w mediach społecznościowych.
Jaka jest podstawa prawna do twierdzenia że “Po zarejestrowaniu spółdzielni socjalnej osób fizycznych przez cały czas powinien być utrzymany skład członkowski minimum 5 osób.” ? jest co prawda zapis że spółdzielnia socjalna liczy min 5 członków, jednak nie ma nigdzie zapisu co się stanie jeśli liczba członków spadnie poniżej 5. ( interesuje mnie ss osób fizycznych)
Czy członek założyciel ss osób fizycznych, który podjął pracę u innego pracodawcy może pozostawać nadal członkiem spółdzielni ?
Proszę zerknąć na art. 18 pkt. 2 ustawy o spółdzielniach socjalnych – spółdzielnia socjalna założone przez osoby fizyczne przechodzi w stan likwidacji w przypadku zmniejszenia się liczby członków poniżej 5.
Tak. Proszę przy tym pamiętać, że członek powinien w spółdzielni pracować.
pozdrowienia,
Waldek Żbik
Dzień dobry,
czy mógłby Pan podać podstawę prawną odnośnie tego, że spółdzielnia może istnieć przez 6 miesięcy, mimo iż przekroczyła limit 50% członków spośród osób defaworyzowanych?
Mam też pytanie dotyczące członkostwa osób defaworyzowanych: czy jeśli dana osoba została zatrudniona przez spółdzielnię jako normalny pracownik (jako osoba bezrobotna ze skierowaniem z urzędu pracy) i złożyła wniosek o członkostwo w spółdzielni po upływie 12-stu miesięcy od rozpoczęcia zatrudnienia, to czy należy ją nadal traktować jako osobę defaworyzowaną, czy jednak jako pracującą?
Dzień dobry Pani Anno,
Proszę zerknąć na art. art. 5 ust. 6 ustawy o spółdzielniach socjalnych.
Co do drugiej sprawy, to moim zdaniem należy traktować tę osobę jako pracującą. Liczy się bowiem moment przystąpienia do spółdzielni. W moim odczuciu trudno byłoby uzasadnić inne stanowisko.
pozdrawiam serdecznie,
Waldek Żbik
Dziękuję za odpowiedź. A czy w sytuacji, kiedy osoba defaworyzowana wystąpiła ze spółdzielni, to czy przez jakiś czas spółdzielnię mogą tworzyć jedynie 4 osoby (2 defaworyzowane, 2 niedefaworyzowane), powołując się na art. 113 § 1 pkt. 2 ustawy Prawo spółdzielcze?
Pani Aniu,
Moim zdaniem, nie ma tutaj okresu karencji tzn. nie powinno być momentu, w którym liczba członków zmniejszyła się poniżej wymaganego ustawą minimum. Zastosowanie art. 113 prawa spółdzielczego, moim zdaniem, nie wchodzi w grę, bo zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy o spółdzielniach socjalnych prawo spółdzielcze stosuje się tylko w sprawach nieuregulowanych ustawą o spółdzielniach socjalnych. A sprawa ta jest uregulowana w ustawie o spółdzielniach socjalnych (art. 18 pkt. 2), która przewiduje likwidację spółdzielni w przypadku zmniejszenia się liczby członków poniżej 5 w przypadku spółdzielni osób fizycznych.
pozdrawiam,
Waldek Żbik
witam
czy osoba bezrobotna, wchodząca w skład spółdzielni socjalnej osób fizycznych, traci ten status w momencie otrzymania decyzji o zarejestrowaniu spółdzielni? czy może przez jakiś czas (1-3 miesiące pozostawać bez umowy o pracę lub umowy spółdzielczej ) z powodów tzw. trudności gospodarczych, czyli rozruchu spółdzielni?
pozdrawiam
Dzień dobry,
Moim zdaniem jest to możliwe, bo w tym okresie ta osoba może pozostawać gotowa do świadczenia pracy (zgodnie z definicją osoby bezrobotnej). Niestety dużo zależy od interpretacji konkretnego urzędu pracy.
pozdrawiam serdecznie,
Waldek Żbik
Witam Panie Waldemarze.
Moje pytanie dotyczy powyższych pytań.
Jeśli spółdzielnia socjalna osób fizycznych składa się z 5 osób i obecnie zatrudniła 5 osób defaworyzowanych (które były długotrwale bezrobotne) i ma w statucie okres karencji 3 miesięcy na przyjęcie w poczet członków, to jak traktować pracowników np. gdy po dwóch miesiącach zdecyduje się przyjąć wszystkich pracowników w poczet członków. Chodzi mi o to, że wówczas w momencie przyjęcia w poczet członków te osoby już nie są defaworyzowane i będą stanowić więcej niż 50% defaworyzowanych? (te pierwsze 5 osób już nie są de facto defaworyzowane, bo były w momencie tworzenia spółdzielni:))
Okres karencji muszę stosować, bo taki jest zapis w statucie, że uzyskanie członkostwa uzależnione jest od odbycia tego nazwijmy stażu.
A czy muszę ich w ogóle wciągać w poczet członków spółdzielni?
Z góry dziękuję za odpowiedź.
Monika
Dzień dobry,
Generalnie nie ma obowiązku przyjmowania pracowników w poczet członków, ale:
a) należałoby to sprawdzić w statucie (nie wiem jak dokładnie brzmi ten zapis i jaki obowiązek z niego wynika),
b) trzeba pamiętać o obowiązkach wynikających z prawa spółdzielczego art. 200 § 5. Pracownicy spółdzielni zatrudnieni co najmniej dwanaście miesięcy na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony, ubiegający się o przyjęcie na członków spółdzielni, są zwolnieni od odbycia okresu kandydackiego. Spółdzielnia nie może odmówić przyjęcia takiego pracownika na członka, jeżeli spełnia on wymagania statutowe, a spółdzielnia ma możność dalszego jego zatrudnienia.
Jeśli chodzi o to, jak traktować te osoby po przyjęciu do spółdzielni (czy nadal będą to osoby defaworyzowane), to niestety ustawa wprost o tym nie mówi.
pozdrawiam,
Waldek Żbik
1. Przyjęcie w poczet członków Spółdzielni uzależnione jest od odbycia przez kandydata na członka okresu kandydackiego trwającego maksymalnie 3 miesiące.
2. W okresie kandydackim kandydat świadczy na rzecz spółdzielni pracę na podstawie umowy o pracę zgodnie….
3. O zakwalifikowaniu do odbycia stażu kandydackiego na podstawie pisemnego wniosku kandydata zainteresowanego przyjęciem w poczet członków Spółdzielni, decyduje Zarząd.
Takie są zapisy w statucie. Według mnie jeśli osoba która została zatrudniona na podstawie umowy o pracę nie złoży wniosku o przyjęcie w poczet członków nie a obowiązku tego spółdzielnia sama z siebie. Gdyby pracownik po odbyciu 3 miesięcy stażu złożył taki wniosek wówczas Spółdzielnia musiałaby go przyjąć, bo uzależnione jest to tylko od stażu. Gdyby jednak pracownik napisał oświadczenie że nie chce być członkiem, czy byłoby to usprawiedliwienie dla spółdzielni jakieś i czy w ogóle potrzebne?
PS. Bardziej martwi mnie to, że gdy członków jest pięciu i jest nowych pięciu pracowników to że pracownicy przekraczają te 50%.
To tyle tym razem:):):)
Pozdrawiam Panie Waldemarze i liczę na pomoc 🙂
Witam ponownie Pani Moniko,
Według mojej wiedzy okres kandydacki (w zapisie, który Pani przytoczyła) oznacza, że nie można przyjąć kandydatów na członków bez wcześniejszego odbycia tego okresu kandydackiego. Po tym okresie właściwy w sprawie organ spółdzielni podejmuje decyzje (m.in. na podstawie pracy kandydata w okresie kandydackim), czy przyjąć tę osobę, czy nie (po tym jak faktycznie wpłynie deklaracja członkowska).
Nie rozumiem P.S. Jak rozumiem 100% Waszych pracowników to osoby defaworyzowane. Nie wiem więc, czego się tu obawiać 🙂
pozdrawiam,
Waldek Żbik
Witam,
Czy członkowie spółdzielni mogę być zatrudnieni na mniejszą część etatu np. na 1/4?
Pozdrawiam
Tak, przy czym inaczej może to wyglądać w przypadku korzystania z dotacji (wówczas standardem w przypadku środków unijnych jest wymóg co najmniej pół etatu).
pozdrawiam,
Waldek Żbik