W jaki sposób członek spółdzielni może wnieść do niej własny kapitał?

prawo w spółdzielni socjalnej

Kilka tygodni dostałem od jednej z czytelniczek pytanie: jak mogę bezpiecznie wnieść własne środki do spółdzielni i potem je odzyskać? Temat ciekawy, bo kilka uwarunkowań może być na pierwszy rzut oka nieoczywistych. Postanowiłem się przyjrzeć bliżej tej kwestii w tym wpisie.

Kiedy może być potrzeba zaangażowania własnych środków?

Pytanie od czytelniczki dotyczyło sytuacji, w której spółdzielnia otrzymała z Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej dotację na zakup sprzętu, ale dotacji brakło już na remont lokalu. Pomysł streszczał się do tego, by wnieść własne środki na przeprowadzenie remontu, a następnie dostać zwrot pieniędzy po tym, jak spółdzielnia odzyska podatek VAT od zakupów z dotacji. Jeśli spółdzielnia będzie VAT-owcem, to może odzyskać VAT od tych zakupów, pod warunkiem, że Regulamin OWES dopuszcza taką możliwość. W tym momencie chyba w większości OWES-ów jest to możliwe, ale znam kilka, które zamknęły drogę do odzyskania VAT-u (w przypadku możliwości odzyskania VAT-u dotacja jest przeznaczona wyłączenie na zakupy w kwotach netto). Może być to jedna z sytuacji, w których wniesienie własnych środków będzie ciekawym rozwiązaniem pozwalającym dopiąć montaż finansowy.

Poza tym bywają w spółdzielni inne sytuacje, w których wniesienie własnych środków pozwoli utrzymać płynność finansową. Przykładowo klient płaci w ciągu 30 dni od wykonania zlecenia, a spółdzielnia musi ponosić swoje wydatki na bieżąco. Rozwiązaniem może być pożyczka np. z Krajowego Funduszu Przedsiębiorczości Społecznej lub właśnie wniesienie własnych środków.

Przyjrzyjmy się teraz jakie mamy możliwości wniesienia do spółdzielni własnych środków.

Możliwość #1 Pożyczka dla spółdzielni

W tym rozwiązaniu między członkiem spółdzielni socjalnej, a spółdzielnią zostaje zawarta umowa pożyczki. Umowa pożyczki powinna określać przede wszystkim:

  • datę i miejsce podpisania umowy,
  • strony umowy,
  • przedmiot umowy (w naszym przypadku sprowadza się to do określenia kwoty pożyczki np. 5 000 zł),
  • czas trwania umowy (czyli czas spłaty pożyczki np. 3 miesiące),
  • ewentualne odsetki i sposób ich płatności (np. jednorazowo lub w ratach),
  • podpisy stron.

Musimy przy tym pamiętać, że taka umowa może rodzić obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilno-prawnych (tzw. PCC). Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych wśród czynności podlegających opodatkowaniu wymienia właśnie umowę pożyczki (dla dociekliwych: art. 1 ust. 1 pkt. 1 podpkt. b ww. ustawy). Podstawą opodatkowania jest kwota pożyczki, a stawka opodatkowania to 2%. Oznacza to, że jeśli wartość pożyczki to np. 10 000 zł, to spółdzielnia powinna zapłacić podatek PCC o wartości 200 zł. Poza tym spółdzielnia składa deklarację (na formularzu PCC-3) do właściwego urzędu skarbowego w ciągu 14 dni od dnia zawarcia umowy pożyczki.

[Aktualizacja 20.04.2020] Stawka podatku PCC od umowy pożyczki wynosi teraz 0,5% (dla dociekliwych: art. 7 ust. 1 pkt. 4 ustawy o PCC).

Warto przy tym zwrócić uwagę, że stawka podatku wynosi 20%, jeśli przed organem podatkowym w toku czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, postępowania podatkowego lub kontroli celno-skarbowej, podatnik powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, a należny podatek od tych czynności nie został zapłacony.

Wśród czynności zwolnionych z podatku PCC ustawa wymienia m.in. pożyczki udzielane na podstawie umowy do łącznej wysokości nieprzekraczającej kwoty 5000 zł od jednego podmiotu i 25 000 zł od wielu podmiotów – w okresach 3 kolejnych lat kalendarzowych, począwszy od dnia 1 stycznia 2009 r. (art. 9 ust. 10 pkt. d ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych). Oznacza to, że nie zapłacimy PCC, jeśli nie przekroczymy ww. limitów w okresach 2009 – 2011 r., 2012 – 2014 r., 2015 – 2017 r.

[Aktualizacja 20.04.2020] Aktualnie z podatku zwolnione są pożyczki, jeśli m.in. kwota lub wartość pożyczki nie przekracza 1 tys. zł. (dla dociekliwych: art. 9 ust. 10 pkt. d ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych)

Warto też pamiętać, że w przypadku pożyczki oprocentowanej (członek spółdzielni otrzymuje odsetki) członek spółdzielni będzie osiągał dochód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT- z dochodów pieniężnych podlegający zryczałtowanej stawce 19%). Podatek ten powinien być potrącony od odsetek i wpłacony do urzędu skarbowego przez spółdzielnię (członek spółdzielni w naszej sytuacji otrzyma odsetki minus podatek).

Możliwość #2 Dodatkowe udziały (uwaga na statut)

Wniesienie dodatkowych udziałów jest możliwe, jeśli statut przewiduje takie rozwiązanie. W przeciwnym wypadku należałoby ten statut zmienić.

Plusy takiego rozwiązania: brak obowiązku zapłaty podatku.

Wady takiego rozwiązania:

  • udziały dodatkowe mogą być przeznaczone na pokrycie strat w spółdzielni i wówczas tracimy te środki (jeśli spółdzielnia będzie miała stratę i walne zgromadzenie podejmie decyzję o pokryciu straty z funduszu udziałowego),
  • podlegają zwrotowi dopiero po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego, za rok, w którym członek zażądał zwrotu udziałów (zobacz Wyrok Sądu Najwyższego), czyli jeśli zażądamy zwrotu udziałów dodatkowych 10 marca 2017 r. , to fizycznie otrzymamy je dopiero w II kwartale 2018 r. i to pod warunkiem, że spółdzielnia nie miała straty lub strata ta nie będzie pokryta z funduszu udziałowego,
  • w przypadku likwidacji spółdzielni, udziały wypłacane są dopiero na końcu procesu likwidacji i to pod warunkiem, że będzie z czego je wypłacić.

Powyższe wady przesądzają o tym, że ciekawszym rozwiązaniem wydaje się wniesienie wkładów pieniężnych.

Możliwość #3 Wkłady pieniężne (uwaga na statut)

Podobnie jak w przypadku udziałów dodatkowych, również wniesienie wkładów pieniężnych wymaga odpowiednich regulacji statutowych (przykładowy statut z odpowiednimi zapisami znajdziesz w dziale pobierz).

Kluczowe będą dla nas właśnie postanowienia statutu, bo z nich będzie wynikać np. to kiedy i na jakich zasadach wkłady będą podlegać zwrotowi. Przy elastycznych zapisach statutu możliwe będzie to, o co nam chodzi, czyli np. wniesienie na 4 miesiące wkładu w kwocie 10 000 zł. Nie ulega wątpliwości, że wprowadzenie wkładów do statutu mocno go komplikuje – jest to jednak, moim zdaniem, gra warta świeczki.

Dodam, że wniesienie wkładów pieniężnych nie rodzi skutków podatkowych, co niewątpliwie jest dużą zaletą tego rozwiązania. Poza tym, w przypadku likwidacji spółdzielni, wkłady będą traktowane na równi z innymi roszczeniami wierzycieli spółdzielni (oznacza to też, że najpierw zwracane będą wkłady, a dopiero na końcu likwidacji udziały).

Powyższe uwarunkowania sprawiają, że o ile jest to możliwe, wniesienie wkładów wydaje się najkorzystniejszą opcją.

Jak tego nie robić?

Spotkałem się kiedyś z rozwiązaniem, w którym w przypadku kłopotów finansowych członkowie spółdzielni dokonywali tzw. wpłat własnych. Jako, że statut nie przewidywał udziałów dodatkowych, ani wkładów pieniężnych, to należało te wpłaty traktować jako pożyczki. Nie zawarto żadnych umów w formie pisemnej (umowa pożyczki może być zawarta w formie ustnej, choć oczywiście nie jest to zalecane). Skutkiem tego członkowie mieli ograniczone możliwości dochodzenia zwrotu pożyczki. Jakby tego było mało pożyczki przekroczyły kwotę 5 tys. zł, więc należało uiścić podatek PCC…

[Aktualizacja: 20.04.2020] Dodatkowe pytania od czytelników

Czy może wnieść wkład tylko jeden z członków – stowarzyszenie?

Tak, aczkolwiek decydujący będzie statut. Z reguły jednak wkłady mogą być wnoszone przez dowolnego z członków w dowolnym momencie. 

Czy stowarzyszenie może tak po prostu w dowolnym momencie wpłacić za udziały?

Tak, przy czym te dodatkowe udziały (względnie wkłady) musza być przewidziane w statucie spółdzielni oraz należy je zadeklarować – uwzględnić w deklaracji członkowskiej, a zarząd spółdzielni wyraża zgodę, ewentualnie przyjmuje to do wiadomości (procedura ta może być też doprecyzowana w statucie). Dopiero wówczas można dokonać wpłaty. 

 
Czy lepiej wnieść te dodatkowe środki jako wkłady na fundusz zasobowy?

Wkłady nadają się lepiej na czasowe wniesienie środków w sytuacji kryzysowej. Można je bowiem wycofać w ciągu roku (też odsyłam do statutu) i nie ponosimy odpowiedzialności nimi w przypadku straty (szczegóły zwrotu określa statut). 

Porównanie różnych form zaangażowania kapitałowego członków znajdziesz w tym wpisie

Tyle nt. wnoszenia własnych środków do spółdzielni socjalnej. Standardowo zachęcam do komentowania wpisu oraz podzielenia się nim ze znajomymi np. w mediach społecznościowych.

Rate this post

8 thoughts on “W jaki sposób członek spółdzielni może wnieść do niej własny kapitał?

  1. Anna Wycech says:

    Witam.
    Bardzo proszę o informację jaka jest podstawa prawna zwolnienia z podatku dochodowego wpłat wkładów pieniężnych o którym mowa w możliwości #3?

  2. Aleksander says:

    Dzień dobry,
    czy wkłady pieniężne pochodzące od założyciela, który środki te otrzymał z dotacji Funduszu Pracy na założenie spółdzielni, podlegają zwrotowi? Czy w statusie istnieje możliwość zapisu, że środki te są bezzwrotne?

    • Waldemar Żbik says:

      Dzień dobry,

      Jest to regulowane statutem. Jest tutaj możliwość, by wkłady były niezwrotne np. na wniosek członka. Najczęściej wkłady są jednak zwrotne, bo prawo spółdzielcze stanowi, że w przypadku przewidzenia wniesienia wkładów statut ma stanowić o zasadach ich zwrotu.

      pozdrawiam,
      Waldek Żbik

  3. Beata says:

    czy wkład można odebrać w dowolnym momencie czy tylko w przypadku likwidacji spółdzielni?

    • Waldemar Żbik says:

      Dzień dobry,

      Generalnie w każdym, ale odpowiedzi należy szukać w statucie, który to reguluje.

      pozdrawiam,
      Waldek Żbik

  4. Nikiforka says:

    Jak prezentowac w bilansie wkład własny pieniężny od członka? Czy jako pozostałe
    zobowiazania wobec podmiotów powiązanych?

    • Waldemar Żbik says:

      Dzień dobry,

      Jeśli jest to wkład zwrotny, to wydaje się to być sensownym rozwiązaniem. Zastrzegam jednak, że nie jestem księgowym, więc “wydaje się być sensownym rozwiązaniem” dobrze określa stan mojej (nie)wiedzy w tym temacie 🙂

      pozdrawiam,

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *