Prowadząc spółdzielnię socjalną osób prawnych warto zdawać sobie sprawę z kilku przepisów prawa spółdzielczego, które będą miały zastosowanie głównie w przypadku członkostwa w spółdzielni tylko osób prawnych. Do tego przytaczam też jeden przepis, który akurat w tej spółdzielni w ściśle określonej sytuacji może być mocno kłopotliwy. Do dzieła więc ?
Przepis #1 Zawartość deklaracji członkowskiej / rejestru członków – art. 16 i 30 prawa spółdzielczego
Pierwsza sprawa jest mocno formalna i dokumentacyjna. Przypominam, że każdy kandydat na członka spółdzielni składa deklarację członkowską, a obowiązkiem zarządu jest prowadzenie rejestru członków. Jeśli członkami spółdzielni są osoby prawne, to zarówno w deklaracji członkowskiej, jak i w rejestrze członków zamiast imienia i nazwiska, powinna pojawić się nazwa i siedziba osoby prawnej.
Taki niuans, ale znam przypadek, gdzie np. brak takich zapisów był powodem odrzucenia statutu spółdzielni podczas procesu rejestrowego.
Przepis #2 Możliwe jest odstępstwo od ogólnej zasady 1 osoba = 1 głos – art. 36 §2 prawa spółdzielczego
Zapewne wiesz, że podstawowa zasada spółdzielcza to 1 osoba = 1 głos. Statut spółdzielni, w której członkami są wyłącznie osoby prawne może jednak ustalać inną zasadę podziału głosów. Przykładowo może to wyglądać tak: fundacja wnosi dwa udziały i ma dwa głosy, stowarzyszenie wnosi trzy udziały i ma trzy głosy.
Po co inaczej ustalać prawo głosu? No cóż, przychodzą mi do głowy co najmniej dwa powody, w których mogłoby to mieć sens:
- jeden z założycieli jest bardziej zaangażowany, dlatego chce mieć większy wpływ na sprawy spółdzielni,
- chcemy jako spółdzielnia korzystać z preferencyjnych pożyczek dla przedsiębiorstwa społeczny, a to jest możliwe, jeśli gmina ma maksymalnie 49% głosów na walnym zgromadzeniu (więc standardowe rozwiązanie 50/50 nie będzie tutaj satysfakcjonujące).
Oczywiście, po przystąpieniu do spółdzielni socjalnej nawet jednej osoby fizycznej z mocy prawa będzie obowiązywać zasada 1 osoba = 1 głos.
Przepis #3 Udział w walnym zgromadzeniu przez pełnomocnika – art. 36 §3 prawa spółdzielczego
Myślę, że ta sprawa jest w miarę oczywista: Osoby prawne będące członkami spółdzielni biorą udział w walnym zgromadzeniu przez ustanowionego w tym celu pełnomocnika.
Dodam jeszcze, że pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie pod rygorem nieważności i dołączone do protokołu walnego zgromadzenia. Nie wystarczy np. przesłanie pełnomocnictwa faxem (nie jest to dokument, ale kopia dokumentu).
Przepis #4 Kandydaci do organów spółdzielni wybierani są spośród osób wskazanych przez osoby prawne – art. 45 §2 i 49 § 3 prawa spółdzielczego
W przypadku powołania rady nadzorczej, musimy pamiętać o uwarunkowaniach wynikających z prawa spółdzielczego. Rada ma się składać z co najmniej trzech członków wybranych przez walne zgromadzenie. Prawo spółdzielcze doprecyzowuje jednak, że jeżeli członkiem spółdzielni jest osoba prawna, do rady może być wybrana osoba niebędąca członkiem spółdzielni, wskazana przez osobę prawną. Tym samym w spółdzielni socjalnej osób prawnych możliwe jest powołanie rady nadzorczej, która nie składa się z członków spółdzielni.
Analogicznie jest to sformułowane w przypadku członków zarządu: „Spółdzielnie, których członkami są wyłącznie osoby prawne, wybierają zarząd spośród kandydatów będących osobami fizycznymi wskazanymi przez te osoby prawne.” (dla dociekliwych: art. 49 § 3 prawa spółdzielczego).
Przepis §5 Uwaga na uprawnienie do żądania zwołania walnego zgromadzenia – art. 39 §2 prawa spółdzielczego
Wyobraźmy sobie taką sytuację: zarząd celowo nie zwołuje walnego zgromadzenia, bo boi się, że walne odwoła część lub wszystkich członków zarządu. Jest to oczywiście działanie na krótką metę (wcześniej czy później i tak trzeba będzie zatwierdzić sprawozdania finansowe), ale czasami się zdarza.
Jakie możliwości mają członkowie? Mogą wystąpić do zarządu z pisemnym żądaniem zwołania walnego zgromadzenia podając przy tym cel jego zwołania. W takiej sytuacji zarząd zwołuje walne zgromadzenie w takim terminie, aby mogło się odbyć w ciągu 6 tygodni od dnia wniesienia żądania. Jeśli tego nie zrobi, to zwołuje je rada nadzorcza, związek rewizyjny, w którym spółdzielnia jest zrzeszona, lub Krajowa Rada Spółdzielcza, na koszt spółdzielni (dla dociekliwych: art. 26 §5 prawa spółdzielczego).
Dlaczego o tym piszę w odniesieniu do spółdzielni socjalnej osób prawnych? Bo taka spółdzielnia może się składać wyłącznie z dwóch członków, a prawo spółdzielcze mówiąc o prawie do żądania zwołania walnego zgromadzenie mówi o „przynajmniej jednej dziesiątej nie mniej jednak niż trzech członków, jeżeli uprawnienia tego nie zastrzeżono w statucie dla większej liczby członków” (dla dociekliwych: art. 39 § 1 pkt. 2 prawa spółdzielczego).
Tym samym dwie osoby prawne – wyłączni członkowie spółdzielni socjalnej nie mają prawa do żądania zwołania walnego zgromadzenia. Być może takie prawo nigdy nie będzie potrzebne w Twojej spółdzielni, ale myślę, że warto mieć tego świadomość.
Jakie jest możliwe rozwiązanie? Może nim być powołanie rady nadzorczej – wówczas to rada ma tego rodzaju uprawnienie. Refleksję, czy warto takie rozwiązanie stosować pozostawiam już założycielom spółdzielni, którzy najlepiej znają kontekst i uwarunkowania swojej przyszłej spółdzielni.
Jeśli interesuje Cię sposób działania spółdzielni socjalnej osób prawnych, to polecam Twojej uwadze bezpłatny kurs e-mail dot. tej tematyki. Na zachętę przytaczam jedną z opinii czytelniczek: “Bardzo dziękuję za kurs w formie, jaką Pan zaproponował. Materiał jest bardzo solidny i przejrzysty. Pozyskana wiedza dała mi solidne podstawy na temat spółdzielni socjalnych. Dołączone linki do każdego dnia kursu, pogłębiły i rozszerzyły moje wiadomości” Elżbieta |
To tyle nt. przepisów prawa spółdzielczego specyficznych lub szczególnie istotnych w przypadku spółdzielni socjalnej osób prawnych. Jeśli znalazłaś/eś jakieś inne przepisy, które utrudniły Ci życie lub byłaś/eś nimi zaskoczona/y, daj znać w komentarzach.