Dzisiaj zapraszam na wywiad z p. Michałem Szczegielniakiem, starszym specjalistą Biura Programów Wspierania Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego z Narodowego Instytutu Wolności. Porozmawiamy o trwającym do 12 marca konkursie na wsparcie działań misyjnych i instytucjonalnych Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich.
Waldek Żbik: Spotkałem się z opinią, że „spółdzielnie socjalne mają w PROO marne szanse, bo prowadzą działalność gospodarczą”. Jakby się Pan do tego odniósł?
NIW-CRSO: Spółdzielnie socjalne mają takie same szanse jak inne organizacje pozarządowe. Zaliczają się do katalogu podmiotów uprawnionych i mogą się ubiegać o środki pochodzące z dotacji na takich samych zasadach jak np. fundacje czy stowarzyszenia.
Pragniemy podkreślić, że organizacje biorące udział w konkursie nie muszą mieć statusu organizacji pożytku publicznego. Prowadzenie działalności gospodarczej również nie jest czynnikiem, który wpływa negatywnie na ocenę wniosków o dotację.
Czy stałe prowadzenie działalności gospodarczej w kontekście przygotowania wniosku do PROO może być jakimś zagrożeniem lub może być po porostu kłopotliwe?
Przygotowując wniosek należy pamiętać, że środki pochodzące z dotacji nie mogą zostać wykorzystane do prowadzenia działalności gospodarczej. Spółdzielnia może ją jednak finansować z innych źródeł.
Rozumiem. Pytanie w takim razie w jaki sposób będziecie Państwo do tego podchodzić w sytuacjach stykowych? Weźmy pod uwagę wsparcie infrastruktury, która służy działalności gospodarczej i statutowej. Chodzi np. o remont siedziby czy doposażenie sali, w której odbywają się zajęcia komercyjne i jednocześnie statutowe (np. rano są nieodpłatne zajęcia sportowe dla seniorów, a po południu działają otwarte sekcje komercyjne)?
Jeśli dany wydatek dotyczy zarówno działalności statutowej, jak i gospodarczej, potrzebna jest wiarygodna metoda pozwalająca na określenie, jaka kwota może zostać przyporządkowana wydatkom niezwiązanym z działalnością gospodarczą (np. proporcjonalnie do źródeł przychodów organizacji lub proporcjonalnie do rzeczywistego wykorzystania danej przestrzeni czy obiektu).
Warto podkreślić, że działalność gospodarcza (zarówno w zakresie przychodów jak i kosztów) musi być zawsze wyodrębniona w księgach rachunkowych spółdzielni. Stąd jeśli wydatek nie zostanie zaksięgowany jako koszt związany z działalnością gospodarczą, lecz jako koszt zawiązany z działalnością odpłatną lub nieodpłatną pożytku publicznego, to jako taki należy go traktować. Odpowiedzialność za zgodność ze stanem faktycznym takiego lub innego ujęcia danego kosztu w księgach ponosi zawsze beneficjent (w szczególności w odniesieniu do kontroli skarbowych, kontroli Instytucji Zarządzającej PROO – czyli NIW-CRSO, lustracji itp.).
Większość spółdzielni socjalnych koncentruje się przede wszystkim na działalności gospodarczej. Załóżmy, że spółdzielnia ma teraz pomysł na rozwinięcie działalności statutowej, chce wypracować system pozyskiwania środków niepublicznych (np. zbudować strategię fundraisingową), przetestować go i zorganizować konkretne działania społeczne. Czy tego rodzaju rzeczy mogą być przedmiotem wniosku w trwającym konkursie 1a? Na co należy przy tym zwrócić uwagę?
We wniosku powinny znaleźć się działania zgodne z celami PROO, które stanowią odpowiedź na problemy i potrzeby danej organizacji, wynikające z przeprowadzonej diagnozy.
Należy przy tym pamiętać, że środki pochodzące z dotacji mogą być przeznaczone na finansowanie działań mieszczących się w zakresie działalności statutowej wnioskodawcy oraz służące jego rozwojowi instytucjonalnemu.
Możliwe jest sfinansowanie stworzenia oraz wdrożenia systemu pozyskiwania środków niepublicznych na realizację działalności misyjnej wnioskodawcy, jednak konieczne jest uzasadnienie, że ten system będzie miał pozytywny wpływ na dalsze funkcjonowanie i rozwój organizacji. Opracowanie i wdrożenie powyższego systemu powinno służyć uzyskaniu konkretnych, mierzalnych rezultatów określonych we wniosku (np. wartości pozyskanych środków).
Weźmy inny przykład. Załóżmy, że spółdzielnia socjalna prowadzi działalność gastronomiczną zatrudniając osoby niepełnosprawne intelektualnie. Chcemy zatrudnić trenerów pracy, którzy będą pomagać tym osobom w wykonywaniu bieżących działań w spółdzielni i wypracować przy tej okazji standardy tego rodzaju wsparcie dostosowane do naszych potrzeb. Czy tego rodzaju działania mogą być przedmiotem wniosku w trwającym konkursie 1a?
Regulamin konkursu nie określa zamkniętego katalogu kosztów kwalifikowalnych, jednak każdy wydatek ujęty we wniosku musi być zgodny z celami programu PROO i założeniami wniosku, którego dotyczy. W opisanym przypadku spółdzielnia musi sama dokonać oceny, czy zatrudnienie trenerów przyczyni się do jej rozwoju instytucjonalnego i czy będzie służyć realizacji działań statutowych spółdzielni.
Może być też tak, że prowadzimy działalność gospodarczą w pewnym zakresie. Teraz chcemy ją rozszerzyć na inny przedmiot działalności (np. mamy firmę gastronomiczną, a chcemy uruchomić usługi opiekuńcze). Pozwoli to zwiększyć zakres realizacji celów społecznych, bo zatrudnimy więcej osób defaworyzowanych, a do tego potencjalnie też możemy wypracować większy zysk, który też pójdzie na cele statutowe. Czy przygotowanie (np. szkolenia, zakup wyposażenia) do uruchomienia nowej działalności może być przedmiotem wniosku w konkursie 1a?
Wskazane koszty należy uznać za przykład typowych kosztów uzyskania przychodu. Są one związane z działalnością gospodarczą i tym samym nie mogą zostać sfinansowane ze środków pochodzących z Programu.
Jednak w ramach PROO możliwe jest sfinansowanie przeprowadzenia badania rynku, czy też opracowanie strategii biznesowej.
Działania społeczne w spółdzielni to również reintegracja społeczna i zawodowa osób defaworyzowanych. Czy w ramach PROO 1a możemy przygotować plan reintegracji społecznej i zawodowej, jednocześnie zacząć go realizować, starając się przy tym wszystkim wypracować stałe mechanizmy / fundamenty tych działań w przyszłości?
W ramach PROO możliwe jest sfinansowanie działań służących lepszej reintegracji społecznej i zawodowej osób defaworyzowanych, jeżeli powyższe aktywności są zgodne z celami statutowymi spółdzielni.
Czy standardowe koszty związane z zarządzaniem projektem (np. wynagrodzenie koordynatora i osoby rozliczającej) są też możliwe do pokrycia w ramach PROO, zwłaszcza w 1a?
W ramach PROO nie są finansowane projekty (konkretne wyodrębnione przedsięwzięcia) tylko programy rozwoju i wzmacniania organizacji obywatelskich. Środki pochodzące z Programu mogą zostać przeznaczone na rozwój kapitału ludzkiego organizacji i zatrudnianie nowych pracowników. Należy jednak pamiętać, że charakter ich funkcji powinien być zgodny z celami PROO, a także wiązać się z rozwojem instytucjonalnym organizacji i mieścić się w zakresie jej działalności statutowej.
Warto dodać, że środki pochodzące z dotacji mogą być przeznaczone m. in. na finansowanie składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, składek na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Czy widzi Pan możliwość, by w ramach PROO pokryć spółdzielni socjalnej koszty lustracji? Np. w 1a lub w ramach pomocy doraźnej?
Środki pochodzące z dotacji mogą pokrywać jedynie działania mieszczące się w zakresie działalności statutowej Wnioskodawcy oraz służące jego rozwoju instytucjonalnemu. Koszty lustracji, tj. działań służących określeniu, czy spółdzielnia socjalna sprawnie funkcjonuje mogą być finansowane ze środków pochodzących z dotacji. Należy jednak uzasadnić jak owe działania przyczynią się do rozwoju instytucjonalnego spółdzielni.
Natomiast dotacje udzielane w ramach pomocy doraźnej powinny służyć pokryciu wydatków wynikających z nagłych potrzeb organizacji powstałych w wyniku wystąpienia nieprzewidzianych sytuacji i zdarzeń mogących mieć istotny wpływ na skuteczność działania organizacji (tzw. pomoc doraźna) lub pokryciu kosztów uczestnictwa przedstawicieli organizacji w wydarzeniach z życia publicznego o charakterze ogólnopolskim, ponadregionalnym, a także międzynarodowym (tzw. życie publiczne).
