Klauzule społeczne po zmianach w 2016 r. Na co realne można liczyć? cz. 1

Dzisiaj przyjrzymy się tematyce klauzul społecznych po ostatnich zmianach (z lipca 2016 r.). Dzisiaj omówię dwa podstawowe przepisy, które regulują kwestię klauzul społecznych oraz przytoczę odpowiednie przykłady. W kolejnym wpisie rozszerzę omówienie przepisów prawnych oraz przytoczę statystyki dot. stosowania klauzul społecznych. Więc zaczynajmy…

Co to są klauzule społeczne?

Klauzule społeczne to szczególne przepisy prawa zamówień publicznych, które pozwalają na to, by przy wykonaniu zamówienia finansowanego ze środków publicznych realizowane były również cele społeczne, np. związane z zatrudnieniem osób defaworyzowanych. Tym samym zamawiający przy okazji wyboru wykonawcy danego zlecenia będzie wspierał realizację polityki społecznej.

Do tych szczególnych przepisów zalicza się przede wszystkim:

• klauzulę zastrzeżoną na podst. art. 22 ust. 2 prawa zamówień publicznych (PZP),
• klauzulę zatrudnieniową na bazie art. 29 ust. 4 PZP,
• klauzulę zastrzeżoną na podstawie art. 138p PZP.

Klauzula zastrzeżona na podst. art. 22 ust. 2 prawa zamówień publicznych

W tym przypadku zamawiający ma możliwość skierowania zlecenia do podmiotów, których działalność obejmuje społeczną i zawodową integrację osób będących członkami grup społecznie marginalizowanych. Zamawiający określa minimalny procentowy wskaźnik zatrudnienia osób należących do jednej lub więcej kategorii grup społecznie marginalizowanych, nie mniejszy niż 30%.

Warto dodać, że przed nowelizacją z lipca 2016 r. zamawiający miał możliwość ograniczenia kręgu potencjalnych wykonawców do podmiotów, u których co najmniej 50% pracowników stanowią osoby niepełnosprawne. W aktualnym kształcie klauzula zastrzeżona w większym stopniu preferuje przedsiębiorstwa społeczne. Wcześniej o zamówienie mógł się ubiegać każdy przedsiębiorca, o ile tylko 50% jego pracowników stanowiły osoby niepełnosprawne. Teraz potencjalni wykonawcy muszą realizować cele integracji społecznej i zawodowej osób defaworyzowanych.

Warto też zauważyć, że zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rozwoju z dnia 26 lipca 2016 r. w sprawie wzorów ogłoszeń zamieszczanych w Biuletynie Zamówień Publicznych każde ogłoszenie o zamówieniu musi zawierać adnotację, czy o zamówienie mogą ubiegać się wyłącznie zakłady pracy chronionej oraz wykonawcy, których działalność lub działalność ich wyodrębnionych organizacyjnie jednostek, które będą realizowały zamówienie, obejmuje społeczną i zawodową integrację osób będących członkami grup społecznie marginalizowanych.

Przykłady zamówień z klauzulą zastrzeżoną z ostatniego półrocza, które znalazłem w Internecie:
• postępowanie na odbiór odpadów komunalnych,
• druk i dostawa publikacji,
• wykonanie kompletnej dokumentacji projektowo-kosztowej budowy nowej jednostki penitencjarnej
• prowadzenie strefy płatnego parkowania,
• zorganizowanie i przeprowadzenie 16 cykli szkoleniowo-aktywizacyjnych dla osadzonych w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020,
• dożywianie dzieci w szkołach w roku 2017,

Jako ciekawostkę dodam, że równie łatwo jest znaleźć ogłoszenie, w którym najpierw określono klauzulę społeczną, a potem z tego zrezygnowano. Czyżby zaznaczono tę opcję z rozpędu lub zmieniono zdanie? To już tylko spekulacje.

Klazula zatrudnieniowa na podstawie art. 29 ust. 4 PZP

Ta klauzula pozwala na to, by zamawiający określił w opisie przedmiotu zamówienia wymagania związane z realizacją zamówienia, które mogą obejmować aspekty np. społeczne, związane z innowacyjnością lub zatrudnieniem. Z punktu widzenia przedsiębiorstw społecznych najciekawsza wydaje mi się opcja dot. postawienia wymogu zatrudnienia pod konkretne zamówienie osób bezrobotnych czy niepełnosprawnych. Pamiętać przy tym należy, że powyższe dot. zatrudnienia określonych grup do realizacji danego zamówienia.

Warto też zauważyć, że w przypadku skorzystania z tej klazuli zamawiający określa w specyfikacji istotnych warunków zamówienia:

• liczbę i okres wymaganego zatrudnienia osób, których dotyczą te wymagania,
• uprawnienia zamawiającego w zakresie kontroli spełniania przez wykonawcę wymagań, o których mowa w art. 29 ust. 4 oraz sankcji z tytułu niespełnienia tych wymagań (więcej informacji na ten temat znajdziesz w interpretacji Urzędu Zamówień Publicznych pod tym linkiem).

Przykłady zamówień z wykorzystaniem klauzuli zatrudnieniowej:
• dostawy różnych artykułów spożywczych dla Aresztu Śledczego,
• wykonanie usług pralniczych dla Domu Pomocy Społecznej,
• utrzymanie terenów zielonych,
• usługi archiwizacji materiałów archiwalnych oraz dokumentacji niearchiwalnej.

W przypadku klazuli zatrudnieniowej i spółdzielni socjalnej pojawia się ten problem, że osoby bezrobotne, które znajdą zatrudnienie w spółdzielni socjalnej tracą już ten status na rynku pracy. Tak więc, jeśli zamawiający postawi wymóg w postaci zatrudnienia osób bezrobotnych spółdzielnia socjalna ubiegając się o realizację zamówienia musiałaby zatrudnić kolejne osoby bezrobotne (spoza dotychczasowego składu członkowskiego) pod to konkretne zamówienie. Pewnym rozwiązaniem są planowane zmiany ustawy o spółdzielniach socjalnych, które przewidują, że osoby wchodzące do spółdzielni przez 2-3 lata będą przechodzić proces reintegracji i w tym czasie będą dalej posiadać status osoby defaworyzowanej na rynku pracy.

Tyle na dzisiaj w kolejnym wpisie przedstawię dalsze przepisy – klauzule społeczne. Jeśli uważasz, że ten wpis może być dla kogoś przydatny zachęcam do jego popularyzacji np. w mediach społecznościowych.