Czy członek spółdzielni powinien mieć dostęp do wszystkich dokumentów spółdzielni cz. 1?

zarządzanie spółdzielnią socjalną

Dzisiaj zajmiemy się sprawą dostępu członków spółdzielni do jej dokumentów, w szczególności do umów zawartych z osobami trzecimi. Jest to dosyć ciekawa sprawa. Czasem słyszę, że zarząd utrudnia dostęp do dokumentów. Jak wygląda taka sytuacja od strony prawnej? Czy faktycznie zarząd może utrudniać dostęp do dokumentów, w tym umów? Z drugiej strony jakie uprawnienia w tym zakresie ma członek spółdzielni? Przyjrzyjmy się więc szczegółom.

Jakie prawa ma członek spółdzielni socjalnej w zakresie dostępu do dokumentów spółdzielni?

Prawo spółdzielcze jest w tym zakresie dosyć precyzyjne. Zgodnie z nim (dla dociekliwych: art. 18 § 2 pkt. 3) członek spółdzielni ma prawo:

  • otrzymania odpisu statutu i regulaminów,
  • zaznajamiania się z:
    • uchwałami organów spółdzielni,
    • protokołami obrad organów spółdzielni,
    • protokołami lustracji,
    • rocznymi sprawozdaniami finansowymi,
    • umowami zawieranymi przez spółdzielnię z osobami trzecimi.

Zwracam uwagę na subtelną różnicę między „otrzymywaniem odpisów”, a „zaznajamianiem się z”. To ostatnie oznacza, że członek może przeglądać te dokumenty tzn. spółdzielnia ma obowiązek przekazania tych dokumentów do wglądu, nie ma z kolei obowiązku przygotowania kopii dla członka spółdzielni. Członek ma więc prawo tylko do przeglądania dokumentów i zrobienia własnych notatek.

Powyższe prawo w normalnych warunkach (tj. w sytuacji, gdy np. posiedzenia organów są rzetelnie protokołowane) jest wystarczające do tego, żeby zorientować się, co się w spółdzielni dzieje. Przeglądając bowiem uchwały, protokoły obrad organów, protokoły lustracji, umowy czy roczne sprawozdania finansowe możemy się dowiedzieć np. jakie działania podejmuje zarząd i jaka jest sytuacja finansowa spółdzielni.

Myślę, że z powyższego katalogu dokumentów wątpliwości może wzbudzać jedynie prawo do zaznajamiania się z umowami zawieranymi przez spółdzielnię z osobami trzecimi.

Czy dostęp do umów dotyczy również dostępu do umów o pracę innych członków lub pracowników spółdzielni?

Krótko mówiąc: tak. Może to być nieco kontrowersyjne, więc wymaga dodatkowego wyjaśnienia.

Podstawowe pytanie jest takie: czy pracownik spółdzielni, w tym również będący jej członkiem, jest osobą trzecią w rozumieniu przywołanego przepisu? Okazuje się, że tak. Wypowiedział się w tej sprawie Sąd Najwyższy (dla dociekliwych: uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 sierpnia 2013 r. Sygn. akt III CZP 21/13; dla naprawdę dociekliwych: przytoczona uchwała dotyczy spółdzielni mieszkaniowej, jednak konstrukcja komentowanego przepisu jest bliźniacza w stosunku do zapisów prawa spółdzielczego – porównaj art. 81 ust. 1 ustawy o spółdzielni mieszkaniowej z art. 18 § 2 pkt. 3 prawa spółdzielczego).

W uchwale Sąd Najwyższy stwierdził, że przez sformułowanie „umowa z osobami trzecimi” należy rozumieć powiązania umowne członka ze spółdzielnią, pozostające poza stosunkiem członkostwa. Tak więc wchodzi w to również umowa o pracę.

Dodam jeszcze, że przytoczona uchwała SN podkreśla, że konieczne i usprawiedliwione staje się zapewnienie spółdzielcom możliwości kontroli bieżącej spółdzielni, prowadzonej w toku jej działalności. Ma to doniosłe znaczenie, gdyż kontrola sprawowana w ramach rocznych sprawozdań finansowych, czy okresowych lustracji spółdzielni, jest z reguły kontrolą następczą, prowadzoną ex post (po zdarzeniu, czy po pewnym okresie). Istotnym warunkiem wykonywania realnej kontroli przez spółdzielców jest m. in. posiadanie pełnej informacji o gospodarowaniu majątkiem spółdzielni, w tym o wydatkowaniu środków z tego majątku.

Czy to nie narusza przewidzianego w prawie pracy obowiązku pracodawcy zapewnienia ochrony informacji o wynagrodzeniu pracownika?

Musimy przy tym wszystkim pamiętać, że ujawnienie przez pracodawcę bez zgody pracownika wysokości jego wynagrodzenia za pracę może stanowić naruszenie dobra osobistego (dane dotyczące wynagrodzenia za pracę wchodzą w zakres prawa do prywatności obywatela).

Dochodzi więc tutaj do zderzenia interesu spółdzielni z ochroną interesu indywidualnego pracownika. Interes spółdzielców, polega na zapewnieniu im możliwości realnej kontroli nad działalnością zarządu spółdzielni, zwłaszcza zaś w tak ważnej sprawie jaką jest sposób gospodarowania środkami finansowymi spółdzielni. Interes indywidualny sprowadza się do ochrony informacji o wysokości wynagrodzenia.

W tym konflikcie interesów trzeba z reguły przyznać prymat interesowi spółdzielców. Należy bowiem przyjąć, że przewidziane w prawie spółdzielczym ograniczenie prywatności jest – jak zauważa Sąd Najwyższy – zwykle racjonalne i konieczne dla wykonywania przez spółdzielców kontroli działalności zarządu, a jednocześnie nie jest ograniczeniem nadmiernym.

To tyle na dzisiaj na temat dostępu członków spółdzielni do umów. Pozostaje jeszcze kwestia wyjątków od powyższego uprawnienia oraz kwestia dostępu do innych dokumentów. Ale o tym już innym razem 🙂

Jeśli uznasz ten wpis za wartościowy, zachęcam do jego popularyzacji. Zachęcam też do dzielenia się swoim doświadczeniem. Czy w Twojej spółdzielni członkowie korzystają z w/w uprawnień?

5/5 - (3 votes)

2 thoughts on “Czy członek spółdzielni powinien mieć dostęp do wszystkich dokumentów spółdzielni cz. 1?

  1. evka says:

    Bardzo interesujący artykuł. Proszę jeszcze tylko o podpowiedź, jak długo mam czekać na udostępnienie żądanych materiałów przez Zarząd?
    Pisząc wniosek w innej sprawie do Zarządu żądałam 7 dni, nasz statut mówi o 14, natomiast Zarząd przyjął termin 30 dni na odpowiedź. Wiem, co mówi na ten temat KPA a Pan?
    Pozdrawiam

    • Waldemar Żbik says:

      Witam,

      Jeśli statut mówi o 14 dniach, to należałoby się trzymać tego terminu (pytanie tylko czy 14 dni dotyczy konkretnie tej sprawy). Ponieważ prawo spółdzielcze nie reguluje tych terminów, to należałoby się odwołać właśnie do dokumentów wewnętrznych. Termin 7 czy 14 dni wydaje mi się terminem wystarczającym.

      pozdrawiam serdecznie,

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Przejdź do treści
Obrazek przedstawia logotyp - avatar Waldka Żbika i napis spółdzielnia socjalna w praktyce
Podstawowe info

Moja strona, podobnie jak niemal wszystkie inne strony internetowe, wykorzystuje pliki cookies, by zapewnić Ci najlepsze doświadczenia związane z korzystaniem z niej.

Cookies to niewielkie informacje tekstowe, przechowywane na Twoim urządzeniu końcowym (np. komputerze, tablecie, smartfonie), które mogą być odczytywane przez nasz system teleinformatyczny.

Cookies można podzielić na cookies własne oraz cookie podmiotów trzecich.
Więcej szczegółów znajdziesz poniżej (Polityka ciasteczek) lub w polityce prywatności.