Zgodnie z sugestiami czytelników dzisiaj przyjrzę się kwestii funduszy własnych w spółdzielni socjalnej. W każdej spółdzielni są dwa obligatoryjne fundusze: zasobowy i udziałowy. Dodatkowo w spółdzielni socjalnej będziemy mieli do czynienia z funduszem inwestycyjnym i celowym (zwanym często funduszem reintegracji społecznej i zawodowej). W tym wpisie zajmę się dwoma pierwszymi. Jaka jest ich specyfika i co możemy zrobić ze środkami zgromadzonymi na tych funduszach?
Fundusz udziałowy
- jest tworzony z wpłat udziałów członków spółdzielni, ma więc charakter pieniężny (jest określoną kwotą pieniężną wyodrębnioną pod względem rachunkowym),
- wniesione udziały (fundusz udziałowy) są podstawą majątku spółdzielni – są źródłem, z którego finansowany jest majątek niezbędny do rozpoczęcia i prowadzenia działalności gospodarczej spółdzielni i osiągania jej celów (w przypadku spółdzielni socjalnej jest to zwykle teoria, zwłaszcza jeśli spółdzielnia korzysta z dotacji),
- jest zmienny – będzie się zmieniał wraz ze zmianami w składzie członkowskim (ew. wraz z wniesieniem wpłat na udziały dobrowolne), statut nie określa więc jego wysokości (będzie ona zależała od liczby członków i wnoszonych wpłat),
- przepisy prawa nie określają jego minimalnej wysokości (stąd często spółdzielcy mogą określić wysokość udziału np. na 50 zł),
- jest podzielny (o tym kiedy udziały podlegają zwrotowi pisałem tutaj),
Fundusz zasobowy
- powstaje przede wszystkim z: wpisowego wpłaconego przez członków, części nadwyżki bilansowej (minimum 20% nadwyżki – art. 10 ustawy o spółdzielniach socjalnych), wartości majątkowych otrzymanych nieodpłatnie (np. darowizny),
- jest określoną kwotą pieniężną wyodrębnioną pod względem rachunkowym,
- jest niepodzielny (nie jest zwracany członkom spółdzielni – dla dociekliwych: art. 26. § 2 prawa spółdzielczego: Byłemu członkowi nie przysługuje prawo do funduszu zasobowego oraz do innego majątku spółdzielni, jest od tego jeden wyjątek tj. sytuacja, w której zgodnie z uchwałą ostatniego walnego zgromadzenia kończącego likwidację pozostały majątek ma być w całości lub części podzielony między członków, wówczas w podziale tym uwzględnia się byłych członków, którym do chwili przejścia albo postawienia spółdzielni w stan likwidacji nie wypłacono wszystkich udziałów).
Wnioski
Powyższe fundusze to podstawowe fundusze występujące w spółdzielniach (dla dociekliwych art. 78 § 1 prawa spółdzielczego). Tworzą wiec kapitał spółdzielni służący do finansowania aktywów, czyli majątku trwałego (np. maszyny, urządzenia) i obrotowego (np. materiały, zapasy). Pełnią więc funkcje gospodarcze (finansowanie działalności spółdzielni np. sfinansowanie pierwszych wydatków, ew. zakup maszyn, urządzeń) i gwarancyjne (stanowią gwarancję dla wierzycieli spółdzielni, straty spółdzielni są m.in. z niego pokrywane).
Czy to znaczy, że możemy swobodnie dysponować tymi funduszami i wydawać je w zasadzie dowolnie?
Przede wszystkim musimy sobie uświadomić, że w/w fundusze są wyodrębnione księgowo. Nie są to natomiast pieniądze, które trzymamy w sejfie lub w skrytce pod kamieniem w lesie…
Tym samym na bieżąco mamy do nich dostęp. Ale uwaga, upraszczając nieco: jeśli wydamy te pieniądze i zrobimy np. drobny remont lokalu, a okaże się że przychody i koszty z działalności gospodarczej będą sobie równe, to przez fakt tego wydatku na remont (poniesienia kosztu remontu) spółdzielni będzie miała stratę na koniec roku.
Co się wtedy stanie?
Walne zgromadzenie będzie musiało podjąć decyzję w jaki sposób ta strata zostanie pokryta. Jakie mamy tutaj możliwości? Prawo spółdzielcze (dla dociekliwych: art. 90. § 1) stwierdza: Straty bilansowe spółdzielni pokrywa się z funduszu zasobowego, a w części przekraczającej fundusz zasobowy – z funduszu udziałowego i innych funduszów własnych spółdzielni według kolejności ustalonej przez statut. Straty pierwszego roku obrachunkowego po założeniu spółdzielni mogą być pokryte w roku następnym.
Tym samym w opisywanej sytuacji naturalnym będzie pokrycie tej straty z funduszu zasobowego. Dlatego też mówi się o tym, że fundusz zasobowy to podstawowy fundusz, z którego pokrywana jest strata. Ja dodaję, że tworzą go środki, które mogą być zatrzymane w spółdzielni – odłożone na „czarną godzinę”.
To tyle nt. funduszu udziałowego i zasobowego w spółdzielni socjalnej. A Ty, jakie masz doświadczenia w zakresie tworzenia i wykorzystania tych funduszy?
Dzień dobry. Mam pytanie: A co się dzieje jeżeli strata bilansowa jest duża i fundusz zasobowy i udziałowy nie wystarczą na pokrycie tej straty, a spółdzielnia nie posiada innych funduszy własnych? Art. 90 § 2 Prawa spółdzielczego mówi, że gdyby fundusze własne nie wystarczyły na pokrycie strat, walne zgromadzenie może podjąć uchwałę zobowiązującą członków do wcześniejszego wpłacenia udziałów, niż to przewiduje statut. Czy to oznacza, że członkowie spółdzielni muszą ponownie wpłacić udziały, aby można było pokryć stratę bilansową?
Dzień dobry Panie Danielu,
Tak, jest to jedna z opcji pokrycia straty (dokładniej rzecz biorąc, chodzi o udziały dodatkowe, o ile statut wnoszenie ich przewiduje; wpłat uzupełniających na udziały należy dokonać w sytuacji, gdy fundusz udziałowy został przeznaczony na pokrycie strat).
W praktyce jednak w takiej sytuacji najczęściej podejmuje się decyzję o pokryciu strat w całości z posiadanych kapitałów, a w części przekraczającej fundusze z przychodów przyszłych okresów. Miałem wątpliwości, czy jest to zgodne z prawem spółdzielczym, ale było to konsultowane z księgową z OZRSS oraz z osobą z Krajowej Rady Spółdzielczej i te osoby nie widziały w tym problemu.
pozdrawiam,
Waldek Żbik
Dziękuję za odpowiedź Panie Waldemarze. Mam jeszcze inne pytanie. Pisze Pan, że w takiej sytuacji najczęściej podejmuje się decyzję o pokryciu strat w całości z posiadanych kapitałów, a w części przekraczającej fundusze z przychodów przyszłych okresów. A czy jest możliwość pokrycia strat tylko z funduszu zasobowego, a pozostałej części z przychodów przyszłych okresów, bez pokrywania strat z funduszu udziałowego? Wiadomo, że w realiach spółdzielni socjalnej członkowie spółdzielni raczej nie będą chętni do wpłat uzupełniających (sam pewnie bym pokręcił głową), co może powodować spięcia.
Dzień dobry,
mam pytanie, a co jak fundusze udziałowy i zasobowy nie wystarczają na pokrycie straty bilansowej w spółdzielni socjalnej (art. 90 pkt. 1 prawa spółdzielczego), ale i udziały zostały już wpłacone i nie ma do czego zobowiązać członków, żeby wnieśli wpłaty an udziały szybciej (art.90 ptk. 2 ustawy pr. spół)????
Dzień dobry Pani Kasiu,
Proszę zerknąć wyżej – odpowiadałem już na takie samo pytanie. Jakby coś było niejasne, proszę pisać.
pozdrawiam,
Waldek Żbik
Dzień dobry,
Zgodnie z ustawą, podział zysku wynikający z rocznego bilansu musi być przeznaczony na fundusz zasobowy (nie mniej niż 20%/). Czy przeznaczając 70% (pozostałe 30 % na społeczną i zawodową reintegrację członków oraz pracowników) zysku na ten fundusz mogę dowolną jego część przeznaczyć na zakupić sprzętu, urządzeń i narzędzi do dalszej działalności np. samochód?
Dzień dobry,
Ustawa dokładnie o określa, co może być wydatkowana nadwyżka bilansowa: fundusz zasobowy (min. 20%), cele, o których mówi ustawa o spółdzielniach socjalnych (min. 30%) oraz fundusz wzajemnościowy (o ile spółdzielnia założyła lub przystąpiła do konsorcjum spółdzielni socjalnych). Nie ma więc żadnej pozostałej części, bo całość nadwyżki ma iść na 3 ww. tematy.
Proszę natomiast pamiętać, że fundusz zasobowy jako rodzaj funduszu rezerwowego w sytuacjach awaryjnych i konkretnych potrzeb niemożliwych do zrealizowania z bieżących wpływów może być wydatkowany na te potrzeby. Innymi słowy, wspomnienie doposażenie można pokryć z funduszu zasobowego. Należy jednak pamiętać, że może w ten sposób w spółdzielni powstać strata (przy założeniu, że w danym roku bieżące przychody = bieżącym kosztom), która następnie będzie pokryta właśnie z funduszu zasobowego.
pozdrawiam,
Waldek Żbik
Witam, mam pytanie odnośnie zarządzania funduszem zasobowym.
Walne zgromadzenie członków uchwaliło, że nadwyżkę bilansową przekaże na fundusz zasobowy. Czy rada nadzorcza lub zarząd może zadecydować o przeznaczeniu tej nadwyżki bilansowej na poczet inwestycji? Nie przyjęto żadnego regulaminu zarządzania funduszami, brak funduszu inwestycyjnego, remontowego. Podczas walnego zgromadzenia zatwierdzono plan na tę inwestycję ale nie sprecyzowano sposobu finansowania.
Dzień dobry,
Jeśli nie ma innych, wewnętrznych zasad działania tego funduszu, to decyzje w tym zakresie podejmuje zarząd.
Przypominam tylko, że w spółdzielni socjalnej całość nadwyżki bilansowej nie może być przeznaczona na fundusz zasobowy, bo co najmniej 30% nadwyżki ma iść na cele, o których mówi ustawa o spółdzielniach socjalnych (m.in. działania reintegracyjne).
pozdrawiam,
Waldek Żbik
Szanowny Panie,
czy w spółdzielni socjalnej można utworzyć fundusz mieszkaniowy i zgromadzone tam środki przeznaczyć na opłaty w mieszkaniu chronionym lub w innej formie pobytu całodobowego dla niepełnosprawnych pracowników spółdzielni. Jeśli tak jest, to jakie przepisy to regulują?
Z góry dziękuję za odpowiedź.
Katarzyna (SPES)
Dzień dobry,
Nie nazwałbym tego może funduszem mieszkaniowym, ale tak – takie rozwiązanie jest możliwe. Takie wsparcie może być realizowane w ramach funduszu celowego związanego z reintegracją społeczną i zawodową osób defaworyzowanych w spółdzielni.
Szczegóły dot. takich działań nie wynikają z przepisów prawa, ale jest to określane na poziomie danego podmiotu.
Można też o tym poczytać tutaj: https://spoldzielniasocjalnawpraktyce.pl/reintegracja-w-spoldzielni-socjalnej-co-warto-wiedziec/
pozdrowienia,
Waldek Żbik
Dzień dobry, czy cele statutowe spółdzielni mogą być realizowane poprzez darowiznę na fundację lokalną? i w jakiej maksymalnie wysokości można wykonać taką darowiznę??
Dzień dobry,
Panie Marku, proszę jeszcze o doprecyzowanie: czy mówimy o darowiźnie z dochodu (na bieżąco w ciągu roku), czy z nadwyżki bilansowej (z zysku z roku poprzedniego)? I druga sprawa: czy ta fundacja jest członkiem spółdzielni?
pozdrawiam,
Waldek Żbik