Na podstawie jakiej umowy zatrudnić członka zarządu spółdzielni socjalnej po nowelizacji ustawy w 2018 r.?

zarządzanie spółdzielnią socjalną

Pytanie o sposób zatrudnienia członka zarządu spółdzielni po nowelizacji ustawy o spółdzielniach socjalnych to jedno z najczęstszych pytań, jakie dostaję od czytelników w ostatnich miesiącach. Dzisiaj zajmiemy się dokładniej tą sprawą. Przytoczę moje stanowisko sprzed nowelizacji ustawy oraz po niej. Zaczynajmy.

Na początku przypominam, że w przypadku umów między członkiem zarządu a spółdzielnią, spółdzielnia będzie reprezentowana przez radę nadzorczą lub walne zgromadzenie (w razie braku rady). Więcej o tym pisałem w tym wpisie na blogu.

Zatrudnienie członka zarządu przed nowelizacją ustawy o spółdzielniach socjalnych

Przed nowelizacją ustawy o spółdzielniach socjalnych byłem zdania, że członkowie zarządu spółdzielni mogą pracować na:

  • spółdzielczej umowie o pracę,
  • zwykłej umowie o pracę (zwykła umowa o pracę była możliwa jedynie w spółdzielni socjalnej osób prawnych) lub
  • umowie zlecenia.

Jeśli członek zarządu jednocześnie był członkiem spółdzielni, to te dwie ostatnie były możliwe, o ile zostały przewidziane w statucie.

Powyższe stanowisko, choć było poparte opinią prawną, to mogło wzbudzać kontrowersje. Pisałem o tym w tym wpisie na blogu.

Dodam jeszcze, że niektórzy twierdzili, że możliwe jest wynagradzanie członka zarządu bez umowy na podstawie decyzji walnego zgromadzenia (spotkałem się ze sprzecznymi interpretacjami, więc nie zalecałem takiego rozwiązania).

Zatrudnienie członka zarządu po nowelizacji ustawy o spółdzielniach socjalnych

W tej chwili podstawą zaangażowania członka zarządu ma być umowa o pracę lub spółdzielcza umowa o pracę. Wynika to z treści art. 12 ust. 1b ustawy o spółdzielniach socjalnych. Przytaczam ten przepis:

”Z członkami zarządu zatrudnianymi w spółdzielni socjalnej rada nadzorcza, a w przypadku braku jej powołania walne zgromadzenie, nawiązuje stosunek pracy na podstawie spółdzielczej umowy o pracę albo umowy o pracę.”

Tym samym niezależnie od rodzaju spółdzielni socjalnej (założona przez osoby prawne, czy fizyczne) członek zarządu powinien mieć w spółdzielni umowę o pracę lub spółdzielczą umowę o pracę.

Może się pojawić wątpliwość: skoro w przepisie jest mowa o zatrudnieniu, to może ustawodawcy chodziło o to, że jak już się zdecydujemy na umowę o pracę, to ma to być zwykła umowa o pracę lub spółdzielcza umowa o pracę podpisywana przez radę nadzorczą, a w razie jej braku przez walne zgromadzenie. Niestety taka myśl, choć kusząca nie znajduje pokrycia w rzeczywistości. Wystarczy sięgnąć do uzasadnienia do ustawy o spółdzielniach socjalnych – znajdziemy tam wyjaśnienie wprowadzanych zmian.

Zaraz wrócimy do tematu – teraz czas na przerwę na reklamę 🙂 Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej nt. spółdzielni socjalnej lub innych form prawnych przedsiębiorstwa społecznego polecam literaturę specjalistyczną w tych obszarach. 

[top_rated_products per_page=”4″ columns=”2″]

 

Co wynika z uzasadnienia do ustawy o spółdzielniach socjalnych?

W kontekście omawianego przepisu, w uzasadnieniu do ustawy (pkt. 17) możemy przeczytać następujący opis zmiany w ustawie o spółdzielniach socjalnych:

„Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze spółdzielnia i członek mają obowiązek pozostawania ze sobą w stosunku pracy, natomiast z członkami zarządu, bez względu na stanowisko, zatrudnienie następuje na podstawie spółdzielczej umowy o pracę. Projektowany przepis (art. 12 ust. 1b ustawy o spółdzielniach socjalnych – przypis WZ) wskazuje, iż z członkami zarządu spółdzielni socjalnej nawiązuje się stosunek pracy na podstawie spółdzielczej umowy o pracę albo umowy o pracę. Odstępstwo od zasady zawartej w ustawie z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze podyktowane jest faktem, iż spółdzielnie socjalne mogą być zakładane przez osoby prawne, gdzie członkowie zarządu nie są jednocześnie członkami spółdzielni.”

art. 52. § 1. Prawa spółdzielczego:

„Z członkami zarządu zatrudnianymi w spółdzielni rada spółdzielni nawiązuje stosunek pracy – w zależności od powierzonego stanowiska – na podstawie umowy o pracę albo powołania (art. 68 Kodeksu pracy). Nie dotyczy to spółdzielni pracy, w których zatrudnienie członków następuje bez względu na stanowisko na podstawie spółdzielczej umowy o pracę, oraz tych spółdzielni produkcji rolnej, w których podstawą świadczenia pracy przez członków jest stosunek członkostwa”

Logika wprowadzanych zmian jest więc mniej więcej taka: skoro we wszystkich spółdzielniach członkowie zarządu powinni pracować na spółdzielczych umowach o pracę, to wprowadźmy zwykłe umowy o pracę, które będą adekwatne w przypadku spółdzielni socjalnej zakładanej przez osoby prawne. Problem polega na tym, że przytaczany w uzasadnieniu przepis prawa spółdzielczego (tekst w ramce obok) mówi o konieczności zatrudnienia członków zarządu na spółdzielczą umowę o pracę w przypadku spółdzielni pracy, a spółdzielnia socjalna osób prawnych (przynajmniej do momentu przyjęcia w poczet członków osób fizycznych) spółdzielnią pracy nie jest (nie spełnia definicji wynikającej z art. 181. Prawa spółdzielczego, w myśl której „Przedmiotem gospodarczej działalności spółdzielni pracy jest prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę członków”).

Jaki z tego wniosek? Moim zdaniem zmiana tego przepisu to dobry przykład „wylania dziecka z kąpielą”. Próbowano rozwiązać problem, którego albo nie było, albo miał małe znaczenie, a przez to wprowadzono regulację, która jest mocno sztywna i może czasami utrudniać prowadzenie działalności.

Czy taki wymóg w ogóle jest potrzebny?

Nie. Pewnie z tonu powyższych rozważań już się domyśliłeś, że nie jestem fanem tej zmiany. Uważam, że tego rodzaju przepisy sprawiają, że spółdzielnia socjalna przestaje być atrakcyjną formą prowadzenia przedsiębiorstwa społecznego. W fundacji, czy w spółce z o.o. non profit nie ma bowiem tego rodzaju ograniczeń. Dodatkowo nie wiadomo komu i czemu takie ograniczenia mają służyć, bo na pewno nie spółdzielniom socjalnym.

Na etapie tworzenia zmian w ustawie o spółdzielniach socjalnych proponowałem, by do art. 12 ust. 1b dodać wprost możliwość stosowania umowy zlecenia. Odpowiedź Ministerstwa była odmowna, a wyjaśnienie przytaczało powyższy tekst z uzasadnienia do ustawy o spółdzielniach socjalnych (zarówno moją propozycję, jak i odpowiedź można znaleźć na str. 5 tego opracowania).

A co, jeśli w dalszym ciągu członek zarządu nie będzie miał (spółdzielczej lub zwykłej) umowy o pracę?

Ustawa o spółdzielniach socjalnych nie przewiduje żadnych sankcji z tego tytułu. Moim zdaniem powinniśmy jednak co najmniej dążyć do zawarcia tego rodzaju umowy (trudno mi przewidzieć np. jak zachowają się organy kontrolne w stylu Zakład Ubezpieczeń Społecznych czy Państwowa Inspekcja Pracy – jak wiemy umowa zlecenia nie jest ich ulubioną umową, więc tym bardziej w przypadku członków zarządu spółdzielni socjalnej i aktualnego brzmienia ustawy byłbym ostrożny).

To tyle nt. zatrudniania członków zarządu po nowelizacji ustawy o spółdzielniach socjalnych. Jeśli coś jest dla Ciebie niejasne lub masz inne zdanie w temacie, daj mi znać. Chętnie podyskutuję ? Tymczasem zachęcam do podzielenia się tym tekstem np. w mediach społecznościowych.

4/5 - (3 votes)

23 thoughts on “Na podstawie jakiej umowy zatrudnić członka zarządu spółdzielni socjalnej po nowelizacji ustawy w 2018 r.?

  1. Olek says:

    Czy członkowie zarządu w sp. z o.o. non profit spółdzielni socjalnej mogą być zatrudnieni z tyt. powołania lub mianowania?

    • Waldemar Żbik says:

      Dzień dobry,

      Rozumiem, że chodzi o spółkę z o.o. powołaną przez spółdzielnię socjalną. W tej sytuacji jest możliwość pobierania wynagrodzenia przez członków zarządu spółki na podstawie uchwały wspólników.

      pozdrawiam serdecznie,
      Waldek Żbik

  2. Barbara says:

    Dzień dobry,
    A czy w spółdzielni rzemieślniczej członkowie mogą mieć wypłaty wynagrodzenia ryczałtem za udział w posiedzeniu?

    • Waldemar Żbik says:

      Dzień dobry,

      Trudno mi powiedzieć, bo nie wiem dokładnie, o jaką formę prawną chodzi. W przypadku spółdzielni socjalnej nie jest to możliwe, bo ustawa narzuca umowę o pracę z członkami zarządu.

      pozdrawiam,
      Waldek Żbik

  3. Grzegorz says:

    Witam Panie Waldemarze! Czy członek spółdzielni, zatrudniony uprzednio na podstawie spółdzielczej umowy o pracę, w razie powołania na funkcję członka zarządu, może pełnić tę funkcję na podstawie starej umowy? Zakres zadań jest tak nikły, że nie chcemy bawić się w wyodrębnianie z takiej umowy 1/4 czy 1/256 etatu. Czy zapis w Regulaminie Zatrudniania członków zarządu może zawierać zapis, że członkowie Zarządu zatrudnieni już wcześniej w ramach spółdzielczej umowy o pracę (ale na innych stanowiskach), mogą pełnić swoje funkcje w Zarządzie w ramach tychże umów o pracę? Z góry dziękuję za odpowiedź, pozdrawiam, Grzegorz.

    • Waldemar Żbik says:

      Dzień dobry Panie Grzegorzu,

      Moim zdaniem można tak to rozwiązać. Rozważyłbym ewentualnie dodanie do zakresu obowiązków zadań związanych z pełnieniem tej funkcji.

      pozdrawiam,
      Waldek Żbik

  4. Zofia says:

    Dzień dobry,

    Czy dobrze rozumiem, że członkowie zarządu zgodnie z ustawą muszą być zatrudnieni na podstawie SPÓŁDZIELCZEJ umowy o pracę i nie wystarcza zwykła umowa o pracę?

    Pytanie może brzmieć jakbym nie przeczytała dokładnie powyższego artykułu, wyjaśnię więc od razu że spotkałam się już z sytuacjami w których urzędy piszą o “spółdzielczych umowach o pracę” rozumiejąc przez to zarówno spółdzielcze jak i zwykłe umowy o pracę.

    Pozdrawiam!
    Zofia Nawrocka

    • Waldemar Żbik says:

      Dzień dobry Pani Zofio,

      Spokojnie może to być również zwykła umowa o pracę. Wynika to bezpośrednio z przytoczonego przepisu prawnego.

      pozdrawiam,
      Waldek Żbik

  5. Maria says:

    Określenie limitu 50% osób defaworyzowanych w spółdzielni obliczamy na podstawie ilości osób zatrudnionych czy w przeliczeniu na etaty ?

    Czy wliczamy osoby przebywające na urlopach:bezpłatnym, rodzicielskim, wychowawczym ?

    • wzbik says:

      Dzień dobry Pani Mario,

      Bierzemy pod uwagę liczbę osób (bez względu na wymiar czasu pracy).

      Jeśli chodzi o limit dot. pracowników. to bierzemy pod uwagę wszystkie zatrudnione osoby, w tym przebywające na urlopach, czy na chorobowym.

      pozdrawiam serdecznie,
      Waldek Żbik

    • Małgorzata says:

      Dzień dobry. Spółdzielnia Socjalna osób fizycznych. Dwie osoby w Zarządzie. Jak zatrudnić Prezesa? Kto go ma zatrudnić? Umowę o pracę kto podpisuje? Wynagrodzenia kto wypłaca?

  6. Patrycja says:

    Witam,
    czy w spół. socjalnej musi zostać podpisana umowa o pracę z osobą pełniącą funkcję jako pełnomocnik zarządu ?

    • Waldemar Żbik says:

      Dzień dobry Pani Patrycjo,

      Nie, nie ma takiego obowiązku.

      pozdrawiam,
      Waldek Żbik

  7. Mariusz says:

    Panie Waldku, proszę o doprecyzowanie. Spółdzielnia jest powołana przez dwie osoby prawne (NGO). Ww. dwie osoby delegowały do zarządu spółdzielni dwie osoby. Osoby te nie chcą być zatrudnione w spółdzielni na żadnej podstawie prawnej (umowa o pracę, stosunek cywilnoprawny etc.). Jak dobrze rozumiem, w przypadku gdy osoby te nie są członkami spółdzielni to należy zatrudnić ich na umowę o pracę? Czy tak? Czy poziom etatu przy zatrudnieniu może mieć charakter marginalny? (np. 1/8 etatu).

    Drugie pytanie (co prawda nie w tym wątku): Z dwuosobowego zarządu rezygnuje jedna osoba (zarząd staje się więc zarządem jednoosobowym) – czy dopuszczalne jest reprezentowanie spółdzielni w przypadku zarządu jednoosobowego wyłącznie przez prezesa zarządu?

    • Waldemar Żbik says:

      Dzień dobry Panie Mariuszu,

      Tak, ma to być umowa o pracę (może być 1/8 etatu), ewentualnie w przypadku spn. s. osób prawnych wchodzi w grę oddelegowanie przez założycieli, czyli jeżeli członkowie zarządu spółdzielni są zatrudnieni w organizacjach tworzących spółdzielnię, to w ramach zakresu obowiązków w organizacji (w ustalonym wymiarze czasu pracy) mogą zajmować się zarządzaniem spółdzielnią.

      Tak, prezes w zarządzie jednoosobowym może reprezentować spółdzielnię. Proszę tylko zwrócić uwagę, co mówi statut nt. liczby członków zarządu, bo jeśli mamy tam wpisane, że członków zarządu jest dwóch, a jedna osoba zrezygnuje, to będziemy mieli do czynienia z zarządem kadłubowym: https://spoldzielniasocjalnawpraktyce.pl/zarzad-w-niepelnym-skladzie-czyli-o-organie-kadlubowym-w-spoldzielni-socjalnej/

      pozdrawiam,
      Waldek Żbik

    • Waldemar Żbik says:

      Dzień dobry,

      Dziękuję za komentarz i Pani/Pana zdanie. Faktycznie sprawa nie jest oczywista. Z przytoczonego wyroku wynika, że:
      • pełnienie obowiązków członka zarządu samo przez się nie rodzi obowiązku ubezpieczeń społecznych (tego oczywiście nigdzie nie twierdziłem),
      • nie ma obowiązku zawierania umowy o pracę z członkami zarządu spółdzielni (tutaj chodziło o spółdzielnię mieszkaniową, ale sprawa dotyczy art. 52 prawa spółdzielczego, który istotny jest również w kontekście aktualnego brzmienia ustawy o spółdzielniach socjalnych).

      Natomiast z uzasadnienia do ustawy o zmianie ustawy o spółdzielniach socjalnych wynika, co było intencją ustawodawcy i po co zmiana została wprowadzona. Nie tylko moim zdaniem wyklucza to umowy cywilno-prawne jako podstawę zatrudnienia członka zarządu. W komentarzu do ustawy sygnowanym przez Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej (str. 93 https://www.ekonomiaspoleczna.gov.pl/download/files/EKONOMIA_SPOLECZNA/Komentarz_do_ustawy_o_spoldzielniach_socjalnych.pdf) czytamy:

      “Tym samym należy wywieść tezę, że obowiązek spółdzielczej umowy o pracę lub umowy o pracę obowiązuje w przypadku, gdy zawierana jest umowa jako członkiem zarządu bezpośrednio związana z zarządzaniem spółdzielnią i wówczas nie jest możliwe zawarcie umów cywilnoprawnych.”
      Jeśli więc (moim zdaniem) nie ma możliwości zawarcia umowy cywilno-prawnej, to zostaje nam umowa o pracę. Oczywiście zakładam, że członek zarządu powinien być wynagradzany, bo jest to naturalna sytuacja.

      Pewnym ciekawym wątkiem jest wynagrodzenie na podstawie uchwały (bez żadnej umowy, jak w spółce z o.o.). Gdy analizowałem to kilka lat temu, to były sprzeczne orzeczenia sądów / stanowiska ZUS, więc nie zalecałem tego rozwiązania. Być może warto wrócić do tej kwestii. Być może warto by jakaś odważna spółdzielnia socjalna wystąpiła do ZUS z wnioskiem o interpretację przepisów – tak, jak to miało miejsce tutaj: Wyrok

      pozdrawiam,
      Waldek Żbik

      • Giwera says:

        Dziękuję za podesłanie linku do tego komentarza. Jednak z całym szacunkiem dla jego autorów, słowa “tym samym” w tym akapicie nie są poprzedzone żadnymi argumentami, za tezą. Natomiast orzeczenia sądów i zawarte w nich argumenty, są bardziej dla mnie przekonujące. Poprzedzone całym wywodem opartym w przepisach i zasadach prawa. Np. swoboda umów.

  8. giwera says:

    tak się jeszcze zastanawiam że inna może być sytuacja, kiedy członek zarządu, jest lub nie jest, członkiem spółdzielni.

    • Waldemar Żbik says:

      Tak, to też jest uwarunkowania, które może mieć znaczenie.

      W przypadku członków spółdzielni umowy cywilno-prawne są możliwe, o ile są przewidziane w statucie. Jeśli ich nie ma to zostaje spółdzielcza umowa o pracę (zwykła umowa o pracę też musi być przewidziana w statucie).

      pozdrawiam,
      Waldek Żbik

  9. Magda says:

    Proszę o potwierdzenie, czy dobrze rozumiem. Spółdzielnia socjalna osób prawnych (gmina i powiat). Będzie zmiana na stanowisku prezesa- osoba dotychczas niezwiązana z żadnym z założycieli, zatrudniona na umowę o prace w pełnym wymiarze. Nowa kandydatura- osoba zatrudniona u jednego z założycieli na podstawie umowy o prace mogłaby zostać oddelegowana do pełnienia funkcji prezesa spółdzielni socjalnej nadal pozostając w stosunku pracy z dotychczasowym pracodawca, bez koniecznosci dzielenia etatu i podpisywania umowy w spółdzielni? Byłoby to dobre rozwiązanie ze względu na brak kosztów ponoszonych przez spółdzielnie (rozumiem ze nadal wynagrodzenie płatne przez dotychczasowego pracodawcę). Czy jest jakiś okres na jaki taka osoba może zostać oddelegowana? Proszę o wyjaśnienie

  10. Waldek Żbik says:

    Dzień dobry,

    Tak, może tak to działać, przy czym wymaga odpowiednich zmian w umowie o pracę takiego pracownika (np. zmiany zakresu obowiązków). W takim przypadku (pracownik się na to zgodził) nie ma maksymalnego okresu.

    Poza tym taka praca ma być realizowana w formie wkładu, więc statut Spółdzielni musi zawierać odpowiednie postanowienia.

    pozdrowienia,
    Waldek Żbik

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *