Czy członkowie spółdzielni mogą pracować w oparciu o zwykłą umowę o pracę? Odpowiedź brzmi „tak, ale pod pewnymi warunkami”. Dzisiaj o tym jakie formy zatrudnienia są możliwe w spółdzielni socjalnej i jakie warunki trzeba w związku z tym spełnić.
Zatrudnienie jako podstawowy obowiązek każdego członka.
Jak zapewne wiesz obowiązkiem każdego członka spółdzielni socjalnej jest praca na jej rzecz (nie dotyczy to oczywiście osób prawnych, które są członkami spółdzielni). Pytanie zatem: na podstawie jakiej umowy członek powinien być zatrudniony w spółdzielni? Sprawę tę precyzuje ustawa o spółdzielniach socjalnych (dla dociekliwych: chodzi o art. 12, ust. 1 ustawy o spółdzielniach socjalnych), która jako podstawowy rodzaj umowy wymienia spółdzielczą umowę o pracę oraz formy określone w prawie spółdzielczym (dla dociekliwych: w art. 201 ustawy prawo spółdzielcze).
Spółdzielcza umowa o pracę.
Najpierw krótko nt. spółdzielczej umowy o pracę. Cechą tej umowy jest współistnienie dwóch stosunków: pracy i członkostwa, czyli jestem członkiem spółdzielni i jednocześnie jej pracownikiem. Najważniejsze w tym wszystkim jest to, że do spółdzielczej umowy o pracę stosuje się prawo spółdzielcze, które precyzuje np. kiedy można zmienić warunki pracy i płacy czy też wyjątki dot. możliwości rozwiązania tej umowy w trakcie trwania członkostwa (generalnie jej rozwiązanie w trakcie trwania członkostwa jest niedopuszczalne). Ogólnie rzecz biorąc z punktu widzenia członka umowa ta ma tą zaletę, że jest stabilna (trudniej ją rozwiązać niż zwykłą umowę o pracę), ale jednocześnie z punktu widzenia spółdzielni z tego samego powodu jest ona mało elastyczna i może być kłopotliwa.
Umowy cywilnoprawne.
Dlatego też oprócz spółdzielczej umowy o pracę można stosować umowy cywilnoprawne pod warunkiem, że statut to przewiduje i jeżeli jest to uzasadnione rodzajem działalności spółdzielni (czyli specyfiką pracy wykonywanej w spółdzielni). Może to być umowa o dzieło (ogólnie rzecz biorąc: jeśli członek spółdzielni ma do wykonania konkretny rezultat i osiągnięcie tego rezultatu będzie przedmiotem umowy np. uszycie sukienki, wyrzeźbienie figurki) czy też umowa zlecenia (najczęściej dotyczą wykonania określonych czynności np. sprzątania pomieszczeń). Są to tzw. umowy śmieciowe. O tym, że nie zawsze należy te umowy wyrzucać do kosza przeczytasz tutaj.
Zwykła umowa o pracę.
Ciekawostką jest, że od 1 lipca 2011 r. w prawie spółdzielczym dodano zwykłą umowę o pracę jako jedną z możliwych form zatrudnienia w spółdzielni (dla dociekliwych: w art. 201 dodano § 1a, który mówi, że „Statut może przewidywać także zatrudnienie wszystkich lub niektórych członków na podstawie umowy o pracę”), co znajduje zastosowanie również dla spółdzielni socjalnych (dla tych, którzy się pogubili:): do art. 201 prawa spółdzielczego odwołuje się ustawa o spółdzielniach socjalnych, co oznacza, że zwykła umowa o pracę może być również stosowana w spółdzielniach socjalnych).
Tym samym członkowie spółdzielni socjalnej mogą pracować na podstawie zwykłej umowy o pracę pod warunkiem, że statut przewiduje taką możliwość. Warto też zwrócić uwagę na spójność zapisów statutu w tym względzie (jeśli chcemy wprowadzić takie rozwiązanie należy nie tylko wpisać to wprost w dziale dot. zatrudniania członków, ale również przeanalizować cały statut i ewentualnie w odpowiednich miejscach np. tam gdzie jest mowa o prawach i obowiązkach członków dodać umowę o pracę).
Godny uwagi jest również fakt, że zwykła umowa o pracę jest jedyną formą zaangażowania członka spółdzielni, która nie wygasa w razie ustania stosunku członkostwa. Generalna zasada mówi bowiem, że spółdzielcza umowa o pracę, umowa zlecenia czy o dzieło wygasają wraz z ustaniem członkostwa w spółdzielni (dla dociekliwych: mówi o tym art. 186, § 1 prawa spółdzielczego; z kolei art. 201, § 2 rozciąga tą zasadę na umowy zlecenia i o dzieło).
Wracając do zwykłej umowy o pracę – może ona więc trwać, mimo że sam stosunek członkostwa danej osoby w spółdzielni ustał. W niektórych przypadkach może to być przydatne np. ze względu na sytuację osobistą dany członek nie może angażować się w podejmowanie decyzji w spółdzielni, ale chętnie będzie w niej kontynuował zatrudnienie na mniejszy wymiar czasu pracy. Tym samym dzięki zwykłej umowie o pracę zawartej z członkiem spółdzielni możliwa jest prosta droga: wystąpienie ze spółdzielni i kontynuowanie zatrudnienia.
To tyle na temat sposobu zatrudnienia członków w spółdzielni socjalnej. Jeśli coś Cię zaciekawiło lub chciałbyś dowiedzieć się więcej zapraszam do komentowania wpisu.
Jaką formę zatrudnienia poleca Pan spółdzielni na początek jej działalności?
Mam kilka pytań dotyczących spółdzielczej umowy o pracę:
1. czy obok wynagrodzenia zasadniczego możemy przewidzieć w regulaminie wynagradzania premię uznaniową, której wysokość będzie uzależniona od przychodów spółdzielni w danym miesiącu? Przykładowo: w danym miesiącu wypracujemy 10tyś, przy kosztach działalności 7tyś. Czy pozostałą kwotę tj. 3 tyś. zysku możemy przeznaczyć na premie. Czy nie będzie to stanowić obejścia art. 10 ustawy o spółdz. socj. określającego zasady podziału nadwyżki bilansowej?
2. jeśli tak, to premia uznaniowa będzie przydzielana na podstawie uchwały walnego zgromadzenia, czy zarządu?
3. jakie zapisy powinien zawierać statut spółdzielni, abyśmy mieli możliwość elastycznego ustalania wynagrodzeń w zależności od wypracowanych środków w danym miesiącu?
4. czy mógłby Pan zamieścić na stronie wzór regulaminu wynagradzania w spółdzielni socjalnej.
pozdrawiam
Na początek działalności (pierwsze powiedzmy 3-6 miesięcy) – z powodów, o których pisałem powyżej – zalecam umowę zlecenie lub o dzieło. Pozwoli to sprawdzić jakie mamy przychody i dopiero wówczas zawrzeć umowę o pracę (jeśli będziemy w stanie zarobić na wynagrodzenie).
Idąc dalej:
1. Umowa o pracę (tak będzie najprościej; wyjątek: jeśli spółdzielnia zatrudnia powyżej 20 pracowników musi wprowadzić regulamin) może przewidywać określoną kwotę wynagrodzenia + premia uznaniowa (to samo dotyczy oczywiście spółdzielczej umowy o pracę). Z zamieszczaniem warunków premii w regulaminie byłbym bardzo ostrożny.
Po pierwsze przy jasnym sprecyzowaniu warunków przyznania premii staje się ona premią regulaminową, a więc należną pracownikowi (jeśli zaistnieją sprecyzowane warunki). Ma to swoje konsekwencje, o których można przeczytać np. tutaj: http://kadry.infor.pl/poprzednie_tematy_dnia/teks…
Po drugie proponowane warunki wypłaty premii w zasadzie wprost mówią o podziale dochodu, czyli moim zdaniem mogą zostać uznane za celowe obejście ustawy o spółdzielniach socjalnych.
2. Premia zostaje przyznana na podstawie uchwały zarządu (może to zostać poprzedzone rekomendacją walnego zgromadzenia).
3. Tak jak pisałem w pkt. 1 uzależnienie premii od środków wypracowanych w danym miesiącu jest bardzo ryzykowne. Polecam zapis w umowie o pracę, że wynagrodzenie stanowi określona kwota + premia uznaniowa. Zarząd może w takiej sytuacji swobodnie przyznawać (albo nie przyznawać) premii uznaniowej.
4. W tej chwili nie mam możliwości zamieszczenia regulaminu (wynika to z planu rozwoju tej strony: w ciągu kilku miesięcy planuję aby wzory dokumentów były dostępne dla zalogowanych użytkowników). Dysponuję przykładowym regulaminem. Mogę przesłać na maila.
pozdrawiam,
Dziękuję za odpowiedz
Witam,
mam kilka pytań do Pana, a oto one:
1) Art 182 Prawo Spółdzielcze nakłada na Spółdzielnie Socjalną, jako na spółdzielnie pracy obowiązek zatrudnienia swoich członków. Czy to zatrudnienie musi nastąpić natychmiast po rejestracji? Jesteśmy młodą spółdzielnią, nie dostaliśmy żadnego dofinansowania więc wpłaciliśmy po 100 zł udziałów. Stworzyliśmy ofertę i szukamy zleceń. Na razie pracujemy za darmo, kiedy pojawią się pieniądze zatrudnimy po kolei członków. Czy przy pierwszej kontroli nas pozamykają ponieważ nie mamy środków żeby się pozatrudniać?
2) Większość członków jest zarejestrowana w urzędzie pracy i jest to ich jedyne źródło ubezpieczenia? Czy z chwilą zatrudnienia na umowę o dzieło na 2 dni tracą oni ubezpieczenie? Czy muszą się wyrejestrować, a po 2 dniach zarejestrować z powrotem. Czy umowa zlecenie na kilka godzin pracy np. sprzątania w miesiącu zapewnia pełne ubezpieczenie zdrowotne pracownikowi i jego dzieciom?
Dzień dobry,
1. Prawo spółdzielcze nie przewiduje wprost jakiegoś okresu karencji, w którym obowiązek zatrudniania członków by nie istniał. Z drugiej strony natomiast spółdzielnia ma rok na rozpoczęcie działalności (i tym samym na zatrudnienie członków) – art. 115 prawa spółdzielczego. Moim zdaniem więc te kilka pierwszych miesięcy braku zatrudnienia jest uzasadnionych pracami przygotowawczymi, pozyskaniem pierwszych klientów itd.
2. Niestety jakakolwiek umowa cywilno-prawna powoduje konieczność wyrejestrowania z urzędu pracy i ewentualnej rejestracji po zakończeniu umowy. Według mojej wiedzy (ale najlepiej upewnić się jeszcze w ZUS) umowa zlecenie w podanej sytuacji zapewni pełne ubezpieczenie zdrowotne danej osobie i zgłoszonym członkom rodziny (zakładam przy tym, że umowa będzie ciągła, a faktyczny czas pracy będzie zależał od ostatecznych ustaleń ze zleceniodawcą; w przypadku umowy zlecenia tylko na te kilka godzin trzeba pamiętać, że ubezpieczenie zdrowotne wygasa po 30 dniach od zakończenia umowy zlecenia).
pozdrawiam serdecznie i życzę powodzenia
witam serdecznie,
jaestem członkiem założycielem nowopowstałej spółdzielni socjalnej. Wraz z koleżankami przeszłyśmy szereg szkoleń, gdzie cały czas wmawiano nam ze członkowie zalozyciele MUSZĄ być zatrudnieni od samego początku na spółdzielczą umowe o prcae i nie ma innej opcji. Jak sie Pan do tego ustosunkuje?
Dzień dobry,
Być może wynika to z założeń konkretnego projektu. Z przepisów prawa taki bezwzględny nakaz nie wynika.
pozdrawiam serdecznie,
No właśnie, z takich niejasnych interpretacji wynika później dużo złego. Kiedy przyjmowaliśmy nowych członków do naszej spółdzielni, Urząd Pracy natychmiast wyrejestrował te osoby, uważając, że automatycznie zostaną zatrudnione. Urząd Gminy pozabierał zasiłki…
Stało się to zarzewiem poważnego konfliktu w firmie między zarządem a załogą, bo ci “nowi” chcieli natychmiast mieć umowy i zarabiać.Tymczasem stan prawny jest taki, jak podaje Pan – rok na zatrudnienie. Tak samo nie bardzo do przyjęcia jest wymóg zatrudnienia na cały etat, ale z tym można sobie poradzić zgodnie z UPS.
Dziękuję za komentarz i podzieleni się Pani doświadczeniem.
pozdrawiam,
Waldek Żbik
Witam,
Czy spółdzielcza umowa o pracę z członkiem spółdzielni socjalnej może być zawarta na czas określony?
Pozdrawiam,
Beata
Dzień dobry,
Wiem, że w praktyce różnie to bywa i różne są też interpretacje. Patrząc jednak na trwałość spółdzielczego stosunku pracy, naturalnym rozwiązaniem jest zawieranie tej umowy na czas nieokreślony.
pozdrowienia,
Waldek Żbik
Witam.
Mam pytanie odnośnie przyjęcia w poczet członków jak i wykreślenia.
Kto jest odpowiedzialny za sporządzenie uchwał i do tego protokół?
Zarząd czy może Rada Nadzorcza?
Od nie dawna pracuję w Spółdzielni Socjalnej i do końca nie wiem jak to wygląda.
Dzień dobry Pani Sandro,
Kwestia tego, jaki organ będzie podejmował decyzje dot. przyjęcia i wykreślenia członków zależą w 100% od postanowień statutu konkretnej spółdzielni. Decyzje należy oczywiście odpowiednio udokumentować (m.in. w formie uchwały i protokołu).
pozdrawiam,
Waldek Żbik
Dzień dobry,
a co się dzieje w takiej sytuacji: Członek spółdzielni socjalnej jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę (nie spółdzielczej) na czas określony. Umowa o pracę wygasa z upływem czasu na jaki została zawarta. Czy osoba taka nadal pozostaje członkiem spółdzielni?
Dzień dobry,
Tak. Ewentualnie sprawdziłbym jeszcze, czy statut nie wnosi tutaj czegoś innego, ale to raczej mało prawdopodobne. Po wygaśnięciu takiej umowy powinniśmy zawrzeć nową.
pozdrawiam,
Waldek Żbik