3 rzeczy, które powinieneś wiedzieć o spółdzielczej umowie o pracę

prawo w spółdzielni socjalnej

Dzisiaj poruszymy temat spółdzielczej umowy o pracę. Jak już pewnie wiesz, obowiązkiem każdego członka spółdzielni socjalnej jest praca w spółdzielni. Z drugiej strony obowiązkiem spółdzielni jest zapewnienie pracy wszystkim członkom. Podstawowym rodzajem umowy jest tutaj spółdzielcza umowa o pracę. Czy wiesz czym się charakteryzuje ta umowa? Kiedy można ją rozwiązać?

I. Istota.

Tego rodzaju umowa występuje wyłącznie w kontekście pracy członka w spółdzielni, czyli jej cechą jest współistnienie dwóch stosunków – członkostwa (jestem członkiem spółdzielni) i stosunku pracy (i jednocześnie jestem pracownikiem w spółdzielni).Tym samym ustanie członkostwa będzie się wiązało z wygaśnięciem stosunku pracy (dla dociekliwych: stanowi o tym art. 186 § 1 prawa spółdzielczego). Z drugiej strony rozwiązanie spółdzielczej umowy o pracę w trakcie trwania stosunku członkostwa jest niedopuszczalne (dla dociekliwych: art. 186 § 2 prawa spółdzielczego). Oczywiście są od tego wyjątki.

II. Kiedy można rozwiązać spółdzielczą umowę o pracę?

Rozwiązanie spółdzielczej umowy o pracę jest możliwe w sytuacjach wyraźnie określonych przez prawo spółdzielcze. I tak będzie to:

  1. w przypadku rozwiązania spółdzielczej umowy o pracę na mocy porozumienia stron przy jednoczesnym wystąpieniu członka ze spółdzielni (chyba najprostsze rozwiązanie, czyli żegnamy się i podjemy sobie ręce; musimy przy tym pamiętać, że nie tylko rozwiązujemy umowę o pracę, ale także członek występuje ze spółdzielni; dla dociekliwych: art. 186 § 2 prawa spółdzielczego);
  2. w przypadku zmniejszenia na podstawie uchwały rady nadzorczej spółdzielni stanu zatrudnienia podyktowanego gospodarczą koniecznością; np. spółdzielnia utraciła duże zlecenie i z dnia na dzień dla części osób nie ma pracy (rozwiązanie umowy następuje z zachowaniem okresu wypowiedzenia zgodnie z kodeksem pracy; dla dociekliwych: art. 187 prawa spółdzielczego);
  3. w przypadku osiągnięcia przez członka wieku i okresu zatrudnienia uprawniającego go do ubiegania się o emeryturę (rozwiązanie umowy następuje z zachowaniem okresu wypowiedzenia zgodnie z kodeksem pracy; dla dociekliwych: art. 187 prawa spółdzielczego);
  4. w sytuacji, gdy spółdzielnia dokonała wypowiedzenia zmieniającego, a członek odmówił przyjęcia nowych (mniej korzystnych od dotychczasowych) warunków pracy lub płacy (np. p. Michał – członek spółdzielni pracował na stanowisku kierowcy, ale okazało się, że korzystniejszy dla spółdzielni jest zakup towarów od razu z dostawą; p. Michałowi zaproponowano więc pracę na innym stanowisku; jeśli p. Michał odmówił, mimo że nowe stanowisko pracy odpowiadało jego kwalifikacjom i było zgodne z gospodarczymi możliwościami spółdzielni wówczas może dojść do rozwiązania umowy; dla dociekliwych: art. 186 § 2 oraz art. 184 prawa spółdzielczego);
  5. w sytuacjach uzasadniających zgodnie z kodeksem pracy (art. 53 kodeksu pracy) rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia bez winy pracownika, czyli:
  • jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa dłużej niż 3 miesiące (gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy) lub dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące (gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową),
  • w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione powyżej, trwającej dłużej niż 1 miesiąc.

Dodam jeszcze, że spółdzielcza umowa o pracę zostaje rozwiązana w przypadku wykluczenia członka (dla dociekliwych: art. 193 § 4: Wykluczenie członka, który był zatrudniony na podstawie spółdzielczej umowy o pracę, pociąga za sobą skutki, jakie przepisy prawa pracy wiążą z rozwiązaniem przez zakład pracy umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika).

3. Formalności i uprawnienia.

Warto również widzieć, że oświadczenie spółdzielni (w imieniu spółdzielni składa je oczywiście zarząd) o wypowiedzeniu spółdzielczej umowy o pracę, o rozwiązaniu tej umowy bez wypowiedzenia albo o wypowiedzeniu warunków pracy lub płacy powinno być złożone w formie pisemnej z podaniem przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie albo rozwiązanie (dla dociekliwych: art. 191 Prawa spółdzielczego).

Poza tym po ustaniu przyczyn, które uzasadniały wypowiedzenie albo rozwiązanie przez spółdzielnię spółdzielczej umowy o pracę bez wypowiedzenia w czasie trwania członkostwa, spółdzielnia i członek spółdzielni obowiązani są zawrzeć spółdzielczą umowę o pracę (art. 191 § 2 prawa spółdzielczego). Przykładowo jeśli powodem rozwiązania umowy był brak zleceń (punkt 2 powyżej), a teraz pozyskaliśmy duże zamówienie, to należy ponownie zawrzeć spółdzielczą umowę o pracę.

Podsumowując, spółdzielcza umowa o pracę cechuje się większym poziomem stabilności w porównaniu do zwykłej umowy o pracę czy też umów cywilno-prawnych. Ma to swoje zalety (głównie z punktu widzenia członka – stabilność) oraz swoje wady (głównie z punktu widzenia spółdzielni – niska elastyczność). Generalnie umowa ta – moim zdaniem – powinna być raczej stosowana już po okresie rozruchu spółdzielni, gdy widzimy ile jest pracy i jakie realnie spółdzielnia ma przychody.

4. [Aktualizacja: 18.08.2019] Co jeszcze warto wiedzieć?

Pamiętaj też, że spółdzielcza umowa o pracę nie jest jedyną formą zatrudnienia członka spółdzielni. Jeśli statut spółdzielni przewiduje taką możliwość oraz odpowiada to rodzajowi działalności spółdzielni można stosować również umowy cywilno-prawne oraz zwykłą umowę o pracę.

Zwracam na to szczególną uwagę, bo spotkałem się z oczekiwaniem, czy wręcz żądaniem urzędów pracy (w kontekście dotacji czy refundacji), by członkowie spółdzielni byli zatrudnieni wyłącznie na spółdzielczej umowie o pracę.

A Ty jakie masz doświadczenia w zakresie umów w spółdzielni socjalnej? Zachęcam do komentowania wpisu.

5/5 - (2 votes)

33 thoughts on “3 rzeczy, które powinieneś wiedzieć o spółdzielczej umowie o pracę

  1. Agnieszka says:

    Czy można dostać od pana wzór formularza na spółdzielcza umowę o prace.

    artow(at)….pl

    • WaldemarZbik says:

      Wysłałem 🙂

      pozdrawiam,
      Waldek Żbik

        • WaldemarZbik says:

          Witam,

          Ponieważ temat wraca, wrzuciłem ten wzór do działu “Pobierz”. Zapraszam do ściągnięcia.

          pozdrawiam serdecznie,

      • Magda kowalska says:

        Witam czy Spółdzielcza agrofirma Witkowo podlega pod opisywany przez pana spółdzielczy kodeks pracy ? Sama spdzienia twierdzi że ,,nie obowiązuje ich kodeks pracy,,

        • Waldek Żbik says:

          Dzień dobry,

          Nie wiem, jak oni działają i trudno mi to jednoznacznie ocenić. Jeśli jednak mają pracowników to są dwie opcje:
          – są to zwykłe umowy o pracę i stosujemy kodeks pracy,
          – są to spółdzielcze umowy o pracę i stosujemy prawo spółdzielcze, a w sprawach nieuregulowanych tymże prawem kodeks pracy.

          pozdrawiam,
          Waldek Żbik

  2. Ela says:

    w jaki sposób dokonać zwiększenia czasu pracy z 0,5 etatu na cały etat wszystkim członkom spółdzielni (także zarządowi) przy spóldzielczych umowach o pracę? czy wystarczy uchwała walnego zgromadzenia i aneksy do umów? w jaki sposób dokonuje sie zmian w umowach dotyczacych zatrudnienia zarządu? czy za każdym razem trzeba powływać uchwałą dwie osoby wybrane z członków spółdzielni, czy zmian dokonują osoby wybrane przy pierwszym podpisywaniu umów? I jeszcze jedno pytanie, kto kieruje osoby z zarządu na badania lekarskie?

    • WaldemarZbik says:

      Dzień dobry,

      Tak naprawdę jeśli chodzi o członków spółdzielni wystarczy uchwała zarządu i podpisanie aneksów.

      Jeśli chodzi o zarząd, to zależy to od tego co było napisane w uchwale o wyborze dwóch reprezentantów walnego do podpisania umowy z członkami zarządu. Jeśli było tam np. wymiar czasu pracy – od 0,5 do 1 etat, to wówczas nie ma potrzeby kolejnej uchwały i powoływania nowych reprezentantów. Proszę pamiętać, że dwóch reprezentantów niejako nie wyraża własnej woli, ale wolę walnego zgromadzenia.

      Jeśli chodzi o badania lekarskie, to moim zdaniem członka zarządu mogą na nie skierować pozostali członkowie zarządu (przez analogię do kwestii udzielania urlopów członkom zarządu, proszę zerknąć na wyrok z dnia 17 lutego 1998 r. I PKN 527/97).

      pozdrawiam serdecznie,
      Waldek Żbik

    • WaldemarZbik says:

      Właśnie wysłałem 🙂

      pozdrowienia,

  3. Aneta says:

    Mam pytanie. W Spółdzielni socjalnej min. liczba członków to 5 osób. Wszyscy zatrudnieni na pełen etat na Spółdzielczą umowę o pracę z minimalną średnią krajową. Od 4 miesięcy spółdzielnia przynosi straty. Czy można zmienić członkom spółdzielni umowy na umowy zlecenie? W obecnej chwili nie widzę zaangażowania ze strony spółdzielców w pracę bo Prezes i tak musi im płacić. Co mogę zrobić w takiej sytuacji?

  4. evka says:

    Dzień dobry,
    w mojej spółdzielni początkowo wszyscy członkowie dostali umowy na 1/8 etatu. Obecnie, gdy spółdzielnia nieźle sobie radzi, rozwija się, zatrudnia także stażystów – wszyscy otrzymali podwyżkę, związaną ze zwiększeniem wymiaru godzin na cały etat. Ja w tym czasie byłam chora. Po powrocie z L-4 otrzymałam obietnicę, że przepracuję 1mc na dotychczasowych warunkach i też otrzymam “awans”. Niestety na obietnicach się skończyło.W związku z tym chciałabym dochodzić swoich praw, nie kierując jednak na razie sprawy do sądu. W Kodeksie Pracy jest taki & o postępowaniu pojednawczym (dział XII)
    Czy jest to do zrobienia w spółdzielni socjalnej? Pozdrawiam

    • Waldemar Żbik says:

      Myślę, że tak, ale bardziej naturalnym rozwiązaniem wydaje mi się skorzystanie z postępowania wewnątrzspółdzielczego (jeśli takie jest przewidziane w statucie). Mogłoby to wyglądać tak, że wnioskuje Pani do zarządu (na piśmie) o zrównanie czasu pracy z pozostałymi członkami, czyli zwiększenie wymiaru czasu pracy do pełnego etatu. Jeśli zarząd odmówi (na piśmie), to odwołuje się Pani do walnego zgromadzenia (pamiętam, że nie było rady nadzorczej) za pośrednictwem zarządu. Nie trzeba powoływać jakieś specjalnej komisji, tylko rozpatruje to walne zgromadzenie. Sprawa staje się jawna i zarząd musi się wytłumaczyć z decyzji.

      pozdrowienia,
      Waldek Żbik

      • evka says:

        Bardzo dziękuję, myślę, że Pan ma rację. Ja zaczęłam troszkę inaczej – wystosowałam pismo do zarządu o uzasadnienie mojej obecnej sytuacji (obietnica awansu była ustna, ale przy świadkach). Czekam na odpowiedź, zarząd gra na zwłokę. Pozdrawiam

  5. Iwona says:

    Witam
    Panie Waldemarze zwracam się do Pana z takim pytaniem : nasza spółdzielnia istnieje od maja 2014 roku, członkowie-założyciele i jednocześnie pracownicy zostali zatrudnieni na umowę o pracę na pełen etat, na czas nieokreślony. W marcu 2015 dowiedzieliśmy się,że od 1 lutego 2015 ( uchwałą Zarządu) mamy zmniejszone umowy z całego etatu do 1/8. Nadmienię, że nikt z nas niczego nie podpisywał ani nie dostał do podpisania, nikt nawet nie wiedział o takim stanie rzeczy. Zdajemy sobie sprawę,że powinniśmy dostać wypowiedzenia starych umów i zawrzeć nowe umowy na 1/8 etatu i to co zrobił Zarząd jest nielegalne. Niestety nigdzie nie mogę znaleźć zapisu w Prawie Spółdzielczym , że to co zrobił Zarząd jest błędne ,tak bym mogła przedstawić go na Walnym Zgromadzeniu, którego zażądaliśmy . Bardzo proszę o pomoc.

    • Waldemar Żbik says:

      Witam,

      W opisywanej sytuacji taki sposób postępowania byłby możliwy, ale prawdopodobnie jedynie na podstawie art. 185 prawa spółdzielczego: W razie gospodarczej konieczności walne zgromadzenie, w celu zapewnienia pracy wszystkim członkom, może skrócić równomiernie czas pracy i zmniejszyć odpowiednio wynagrodzenie członków bez wypowiedzenia spółdzielczej umowy o pracę lub jej warunków. Uchwała walnego zgromadzenia powinna dotyczyć co najmniej jednego działu pracy lub wszystkich członków wykonujących pracę tego samego rodzaju.

      Wypowiedzenie warunków pracy i płacy wymaga akceptacji pracownika – członka.

      pozdrowienia,
      Waldek Żbik

  6. Jan says:

    Witam,
    jestem zatrudniony w Spółdzielczej Agrofirmie i w związku z tym jetem jej członkiem. Na umowie o pracę mam wpisane, że “Zarząd Spółdzielczej Agrofirmy w związku z przyjęciem Pana na członka Spółdzielni od dnia 1.03.2014 r. w Spółdzielczej Agrofirmie z obowiązkiem świadczenia pracy Art. 155 paragraf 1 Ustawy Prawo Spółdzielcze przydziela Panu stanowisko …”

    Moje pytanie brzmi – czy sami musimy płacić za okresowe badania lekarskie jak twierdzi zarząd ? Czy koszt ten musi pokrywać Spółdzielnia tak jak w normalnych zakładach pracy ?

    Jan

    • Waldemar Żbik says:

      Dzień dobry,

      W spółdzielniach pracy, w tym w spółdzielniach socjalnych na 100% koszty badań lekarskich pokrywa spółdzielnia. W Pana przypadku (wnioskując po odwołaniu do art. 155 prawa spółdzielczego jest to rolnicza spółdzielnia produkcyjna) prawdopodobnie jest tak samo, ale nie potrafię odpowiedzieć ze 100% pewnością, bo nie jest to typ spółdzielni, w którym się specjalizuję. Zawsze można zapytać zarząd, na jakiej podstawie twierdzi, że ma Pan pokrywać koszty badań we własnym zakresie.

      pozdrawiam serdecznie,
      Waldek Żbik

  7. Aneta says:

    Witam. Podpisałam spółdzielczą umowę o pracę na czas nieokreślony ze spółdzielnią socjalną. Moje pytanie brzmi: Czy jeśli spółdzielnia upadnie, dojdzie do jej likwidacji lub będzie zadłużona, to czy ja jako pracownik tejże spółdzielni będę musiała zapłacić długi spółdzielni ze swoich osobistych środków? Dodam,że nie mam udziałów w spółdzielni jestem zwykłym pracownikiem. Zgóry dziękuje za odpowiedz. Pozdrawiam

    • Waldemar Żbik says:

      Dzień dobry,

      Przede wszystkim, jeśli ma Pani spółdzielczą umowę o pracę, to powinna być Pani członkiem spółdzielni, więc coś tu nie gra…
      Jeśli jest Pani członkiem, to ponosi Pani odpowiedzialność do wysokości wniesionych udziałów. Jeśli nie jest Pani członkiem, to w żaden sposób nie odpowiada Pani za długi pracodawcy.

      pozdrowienia,
      Waldek Żbik

  8. Aneta says:

    Dobry wieczór. W mojej spółdzielczej umowie o pracę jest zapisane tak w pkt 1: “Pracodawca zatrudnia pracownika- będącego członkiem Spółdzielni, na czas nieokreslony w pełnym wymiarze…..” Jest to Spółdzielcza umowa o pracę w Spółdzielni Socjalnej. Nie wnosiłam żadnych udziałów do spółdzielni. Zatrudniłam się w niej po roku od jej powstania. Czy tak może wyglądać Spółdzielcza umowa o pracę? Z góry dziękuje za odpowiedz

    • Waldemar Żbik says:

      Witam ponownie,

      Tak, może to być zapis ze spółdzielczej umowy o pracę. Wynika z niego, że jest Pani członkiem spółdzielni, czyli odpowiedni organ spółdzielni powinien Panią wcześniej przyjąć jako członka. Jednym z obowiązków członka jest wniesienie udziałów.

      Inna opcja jest taka, że panuje w spółdzielni spory bałagan 🙂

      pozdrowienia,
      Waldek Żbik

  9. Aneta says:

    Bardzo dziekuję za odpowiedz. Pozdrawiam

  10. Magda says:

    Dzień dobry,
    chciałabym zapytać czy w sytuacji gdy nie otrzymuje wynagrodzenia od 6 miesięcy jako członek spółdzielni mogę wypowiedziec umowę i członkowstwo na podstawie art. 55 kodeksu pracy? Czy w takim wypadku będzie to sąd pracy czy sąd cywilny? Czy mam szansę na wypłatę ekwiwalentu za urlop? jezeli tak to na jakiej podstawie?

    pozdrawiam

  11. Michał says:

    Witam
    Mam pytanie odnośnie Spółdzielni Socjalnej zakładanej przez osoby prawne. W takim przypadku pracownicy spółdzielni nie są jej członkami a co za tym idzie nie mogą podpisać spółdzielczej umowy o pracę? Mogę prosić ewentualnie o przesłanie umowy o pracę, którą będą mogły podpisać takie osoby?

  12. Grażyna says:

    Witam.
    Od 2015 roku jestem członkiem Spółdzielni Socjalnej (chodzi o bar gastronomiczny ). Zaraz na początku została pobrana na mnie dotacja z Urzędu Pracy na zakup sprzętu typu witryna chłodząca, zmywarka itp. Aby nie musieć oddawać tych pieniędzy musieliśmy funkcjonować przez conajmniej rok. Wszystkie warunki spełniliśmy i przeszliśmy pozytywnie wszystkie kontrole.
    Moje pytanie brzmi. Czy teraz kiedy chcę a raczej muszę ze względu na zdrowie odejść to czy pracodawca powinien ze mną jakoś uregulować kwestię finansową za ten sprzęt, który ma tam zostać? Bo tak na prawdę ten sprzęt jest na moje nazwisko.
    Czekam z niecierpliwością na odpowiedź.
    Z góry dziękuję i pozdrawiam.

  13. Karolina says:

    Witam jak napisać wypowiedzenie ze Spłódzielczej Agrofirmy Witkowo z zachowaniem 3 miesięcznego okresu wypowiedzenia i udzieleniem zaległego urlopu

  14. Alfred says:

    Dzień dobry
    Czy pracownicy spółdzielni zatrudnieni na spoldzielczą umowe o prace mogą pracować po 12-13 godzin dziennie wypracowując w miesiącu 260-300 godzin pracy ?

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *