Dział FAQ

Spółdzielnia socjalna funkcjonuje na określonych zasadach, które odróżniają ją od innych form przedsiębiorczości i nadają jej unikalny charakter. Oto najważniejsze z nich:

  • zasada demokratycznego zarządzania – każdy członek spółdzielni ma równy głos w podejmowaniu decyzji, niezależnie od wysokości wniesionego wkładu; tym samym najważniejsze decyzje są podejmowane kolegialnie, a zarządzanie opiera się na współpracy, a nie hierarchicznej strukturze władzy,
  • zasada pierwszeństwa celu społecznego nad zyskiem – spółdzielnia socjalna prowadzi działalność gospodarczą, ale jej głównym celem nie jest maksymalizacja zysków, lecz reintegracja społeczna i zawodowa członków i pracowników zagrożonych wykluczeniem społecznym; wypracowany dochód musi być przeznaczany na rozwój spółdzielni, podnoszenie kwalifikacji pracowników i realizację misji społecznej,
  • zasada zatrudnienia na umowę o pracę – w spółdzielni socjalnej członkowie (osoby fizyczne) muszą być zatrudnieni na podstawie spółdzielczej umowy o pracę;  to podstawowy rodzaj umowy między spółdzielnią a członkiem – zwykła umowa o pracę i umowy cywilno-prawne możliwe są wyłącznie wtedy, gdy statut przewiduje taką możliwość i jest to uzasadnione rodzajem działalności spółdzielni, więcej informacji znajdziesz tutaj,
  • zasada otwartości – spółdzielnia socjalna może przyjmować nowych członków, o ile spełniają oni określone kryteria i zobowiązują się do działania zgodnie z jej statutem; ta zasada sprzyja integracji społecznej i umożliwia rozwój organizacji poprzez włączanie kolejnych osób do wspólnej działalności,
  • zasada solidarności i wzajemnej pomocy – członkowie spółdzielni współpracują, wspierają się i działają na rzecz wspólnego dobra; nie ma tu podziału na właścicieli i pracowników – wszyscy działają na równych prawach i wspólnie odpowiadają za sukces organizacji,
  • zasada współpracy między spółdzielniami – spółdzielnie socjalne często współpracują ze sobą i wspierają się w ramach sektora ekonomii społecznej; może to obejmować wspólne projekty, wymianę doświadczeń, wsparcie doradcze czy promowanie idei spółdzielczości,
  • zasada edukacji i samorozwoju – spółdzielnia socjalna dba o rozwój swoich członków, organizując szkolenia, warsztaty i programy podnoszące kwalifikacje; dzięki temu jej członkowie mają większe szanse na integrację ze społeczeństwem i znalezienie stabilnego zatrudnienia w przyszłości.

Każda z tych zasad ma na celu nie tylko zapewnienie sprawnego funkcjonowania spółdzielni, ale także stworzenie organizacji, która wspiera swoich członków i przyczynia się do rozwoju społeczności lokalnej.

Nie, choć wszystkie te formy działają w sektorze społecznym. Spółdzielnia socjalna to przedsiębiorstwo, które musi prowadzić działalność gospodarczą, generować przychody i zatrudniać członków. Fundacje i stowarzyszenia mogą prowadzić działalność gospodarczą, ale ich głównym źródłem finansowania są dotacje, darowizny i składki członkowskie.

W tym temacie polecam takie wpisy na blogu:

Spółdzielnie socjalne działają w różnych sektorach, najczęściej w usługach, które nie wymagają bardzo dużych nakładów finansowych na start. Popularne branże to:

  • gastronomia i catering – prowadzenie restauracji, barów mlecznych, piekarni,
  • usługi sprzątające – obsługa biur, hoteli, wspólnot mieszkaniowych,
  • opieka nad osobami starszymi i dziećmi – żłobki, domy dziennego pobytu,
  • turystyka – prowadzenie hosteli, agroturystyka, przewodnictwo,
  • rękodzieło i rzemiosło – produkcja ceramiki, tekstyliów, wyrobów z drewna,
  • recykling i ekologia – odzysk surowców, produkcja ekologicznych artykułów.

Polecam ten artykuł nt. przeciętnej spółdzielni socjalnej

Spółdzielnie mogą skorzystać z różnych źródeł finansowania, takich jak:

Zacznę od tego, że podstawowym rodzajem umowy między członkiem spółdzielni, a spółdzielnią jest spółdzielcza umowa o pracę. Zwykła umowa o pracę i umowy cywilno-prawne możliwe są wyłącznie wtedy, gdy statut przewiduje taką możliwość i jest to uzasadnione rodzajem działalności spółdzielni, więcej informacji znajdziesz tutaj.

Warto zwrócić uwagę, że jeśli spółdzielnia socjalna będzie miała status przedsiębiorstwa społecznego, to do grona osób zagrożonych wykluczeniem społecznym wliczy się tylko te osoby, które wywodzą się z tych grup i są zatrudnione na podstawie umowy o pracę (czy też spółdzielczej umowy o pracę) co najmniej na pół etatu.

Tak, spółdzielnia prowadzi działalność gospodarczą i może osiągać zyski. Jednak różni się od klasycznych firm tym, że wypracowany dochód nie jest dzielony między członków w formie dywidend, ale reinwestowany w rozwój spółdzielni. Może być przeznaczony na:

  • zakup sprzętu i wyposażenia,
  • szkolenia dla pracowników,
  • rozwój nowych usług i produktów,
  • cele statutowe związane z misją społeczną.

Jeśli z kolei chodzi o podział nadwyżki bilansowej (zysk netto po opodatkowaniu), to ustawa o spółdzielniach socjalnych określa warunki brzegowe tego podziału. Zgodnie z art. 10. ust. 1. Ustawy o spółdzielniach socjalnych: Nadwyżka bilansowa podlega podziałowi na podstawie uchwały walnego zgromadzenia i jest przeznaczana na:

Tak, spółdzielnia może zostać zamknięta. Z reguły proces ten jest bardziej skomplikowany niż założenie spółdzielni.

W tym temacie polecam kilka wpisów na blogu:

Spółdzielnia socjalna musi prowadzić pełną księgowość zgodnie z ustawą o rachunkowości. W praktyce oznacza to prowadzenie ksiąg rachunkowych, sporządzanie bilansów i rozliczanie podatków.

Obowiązki podatkowe obejmują:

  • CIT – spółdzielnie mogą być zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych, ale zwolnienie to jest dosyć trudne w praktyce,
  • VAT – zależnie od rodzaju działalności, mogą korzystać ze zwolnienia podmiotowego lub przedmiotowego, nie ma tutaj jednak zwolnienia wyłącznie dla spółdzielni socjalnej lub specyficznego dla nich,
  • ZUS – obowiązek opłacania składek za pracowników, przy czym tutaj możemy ubiegać się o refundacje składek ZUS.

Pierwszym adresem, pod którym założyciele spółdzielni socjalnej mogą otrzymać wsparcie jest Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej. Są to podmioty działające w każdym województwie w Polsce, które wspierają podmioty ekonomii społecznej. Oprócz wsparcia doradczego można tutaj otrzymać również dotację na miejsce pracy dla osoby zagrożonej wykluczeniem społecznym.

Oczywiście, jeśli chcesz skorzystać z naszej oferty wsparcia, to zachęcamy do kontaktu.

Tak, spółdzielnia może zatrudniać pracowników spoza grona członków. Istnieje jednak ograniczenie – najczęściej przynajmniej 50% pracowników muszą stanowić osoby zagrożone wykluczeniem społecznym (np. osoby długotrwale bezrobotne, z niepełnosprawnościami).

Więcej o limitach (również dotyczących zatrudnienia) przeczytasz w tym wpisie na blogu.

Największe trudności, z jakimi mierzą się spółdzielnie socjalne, to:

  • brak doświadczenia biznesowego – wielu członków nie ma wcześniejszego doświadczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej,
  • konkurencja rynkowa – rywalizacja z firmami komercyjnymi, które nie mają obowiązku zatrudniania osób w trudnej sytuacji bywa sporym wyzwaniem,
  • trudności w zarządzaniu – demokratyczny model podejmowania decyzji może czasem prowadzić do konfliktów i opóźnień,
  • zapewnienie stabilnych dochodów – kluczowe jest znalezienie rynku zbytu i stałych klientów,
  • utrzymanie liczby członków – spółdzielnie muszą utrzymywać minimalną liczbę 5 członków, co może być wyzwaniem w przypadku rotacji pracowników.

Rejestracja spółdzielni przebiega w kilku krokach. Kluczowe z nich to:

  • przygotowanie statutu – określenie celów, zasad działania i struktury organizacyjnej,
  • zebranie założycielskie – przyjęcie uchwał m.in. o założeniu spółdzielni,
  • wpis do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) – złożenie wniosku do sądu wraz z wymaganymi dokumentami,
  • założenie konta bankowego,
  • zgłoszenie spółdzielni do CRBR,
  • złożenie formularza NIP-8 w urzędzie skarbowym
  • rozpoczęcie działalności gospodarczej – np. podpisanie umów z klientami, zakup sprzętu.

Proces rejestracji trwa zazwyczaj od kilku tygodni do kilku miesięcy, w zależności od sprawności formalności.

Szczegółowy opis procesu założenia spółdzielni socjalnej znajdziesz tutaj.

Tak, spółdzielnia może łączyć działalność gospodarczą z działalnością non-profit. Może np. organizować warsztaty społeczne, prowadzić działania edukacyjne, oferować pomoc osobom w trudnej sytuacji życiowej. Ważne jest jednak, aby działalność gospodarcza zapewniała stabilność spółdzielni.

Z punktu widzenia przepisów prawa spółdzielnia socjalna musi prowadzić działania w zakresie reintegracji społecznej i zawodowej (jest to działalność statutowa spółdzielni). Dodatkową działalnością statutową, którą spółdzielnia może, ale nie musi prowadzić są:

  • działalność w zakresie pożytku publicznego,
  • działalność społeczna i oświatowo – kulturalna.

W temacie działalności statutowej spółdzielni polecam dwa wpisy na blogu:

Spółdzielnia socjalna jest zrzeszeniem osób. Nie ma więc możliwości sprzedaży udziałów, jak w spółce z o.o.

Zmiany osobowe w spółdzielni dokonują się przez przyjęcie w poczet członków nowej osoby i wypowiedzenie członkostwa osoby, która chce opuścić grono członków.

Nie. Nie ma takiej możliwości, bo spółdzielnia to zrzeszenie osób, które na równych prawach prowadzą działalność gospodarczą.

Jest jednak kilka opcji, które mogą mieć podobny efekt. Przykładowo może to polegać na tym, że:

  • klienci i usługi działalności już prowadzonej będą stopniowo przenoszone do spółdzielni,
  • spółdzielnia będzie podwykonawcą istniejącej działalności gospodarczej.

Członkostwo w spółdzielni jest dobrowolne. Oznacza to, że w każdym momencie członek może ze spółdzielni wystąpić. Odbywa się to poprzez złożenie pisemnego wypowiedzenia.

Więcej informacji na ten temat znajdziesz w tym wpisie na blogu.

 

Tak. Składki te są obowiązkowe. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w tym wpisie na blogu.

Nie. Każda spółdzielnia socjalna podlega pod Krajową Radę Spółdzielczą, która jest naczelnym organem samorządu spółdzielczego w Polsce (dla dociekliwych: art. 259. § 1. Prawa spółdzielczego). Nie trzeba się więc do Krajowej Rady Spółdzielczej zapisywać. Nie ma też możliwości wypisania się z niej.