Co zmieni się w najbliższych latach w finansowaniu (i nie tylko) spółdzielni socjalnych?

Dzisiaj przyjrzymy się zmianom w systemie wsparcia spółdzielni socjalnych, jakie (najpewniej) zajdą w najbliższych latach. Przyjrzałem się postanowieniom Programu Rozwoju Ekonomii Społecznej (KPRES), który został przyjęty przez rząd w zeszłym miesiącu. Oczywiście pod lupę wziąłem szczególnie te sprawy, które będą istotne dla funkcjonowania spółdzielni socjalnych. Dowiesz się więc: jakie kluczowe wnioski zostały wyciągnięte z systemu wsparcia ekonomii społecznej w ostatnich latach? Jakie rezultaty planowane są do 2020 r.? Gdzie, na co i kiedy będą dostępne pieniądze?

Kluczowe wnioski z diagnozy zawartej w KPRES

KPRES zawiera diagnozę wsparcia sektora ekonomii społecznej w ostatnich latach. Kluczowe wnioski są następujące:

• rosnące zainteresowanie przedsiębiorczością społeczną na poziomie europejskim będzie impulsem rozwojowym dla tego sektora w Polsce,
• dotychczasowe wsparcie ekonomii społecznej cechowało się rozproszeniem, brakiem koordynacji oraz niską jakością,
• należy skoncentrować się na wsparciu bezpośrednim dla firm społecznych, zamiast na tworzeniu infrastruktury wsparcia,
• potencjał ekonomii społecznej pozostaje w dużej mierze niewykorzystany.

A teraz garść statystyk, czyli przyszłość ekonomii społecznej w liczbach…

KPRES zakłada m.in., że:

• powstanie i utrzyma się 35 tys. miejsc pracy w przedsiębiorstwach społecznych (do 2020 r.), przy czym powinny to być przede wszystkim nowe miejsca pracy dla młodzieży, w zielonej gospodarce i usługach społecznych użyteczności publicznej (np. opieka nad dziećmi, usługi w zakresie opieki nad osobami starszymi i niesamodzielnymi oraz osobami niepełnosprawnymi) oraz w działaniach związanych z restrukturyzacją, zwłaszcza prowadzących do tworzenia miejsca pracy dla osób starszych,
• zostanie udzielonych 38,5 tys. dotacji na stworzenie miejsc pracy w przedsiębiorstwach społecznych,
• 30% jednostek samorządu terytorialnego stosować będzie klauzule społeczne, co oznacza, że spółdzielnie socjalne zwłaszcza zatrudniające osoby niepełnosprawne będą miały łatwiejszy dostęp do zamówień publicznych (w perspektywie może to również oznaczać zdecydowanie łatwiejszy dostęp do zamówień nieobjętych prawem zamówień publicznych lub w określonych sytuacjach również zamówień objętych tym prawem),
• 100 przedsiębiorstw społecznych zostanie uruchomionych w ramach Akademickich Inkubatorów Przedsiębiorczości lub inicjatyw akademickich,
• każdy powiat powinien zaplanować tworzenie minimum 5-10 miejsc pracy rocznie w przedsiębiorstwach społecznych, co oznacza znacznie większe zaangażowanie np. urzędów pracy.

Gdzie będą pieniądze?

Jedna z kluczowych zmian całego systemu wsparcia dotyczy przesunięcia dotacji dla przedsiębiorstw społecznych do regionalnych programów operacyjnych (RPO). Oznacza to, że właśnie tam należy szukać konkretnych zapisów dot. dotacji dla spółdzielni socjalnych.
Poza tym cały system będzie działał podobnie jak teraz, tzn. najpierw będą konkursy, w których będą startować podmioty udzielające dotacji i dopiero do tych podmiotów będzie musiała się zgłosić spółdzielnia socjalna, która chciałaby skorzystać ze wsparcia.

Na co będą pieniądze?

Przede wszystkim musisz wiedzieć, że środki będą przeznaczone na tworzenie miejsc pracy w przedsiębiorstwach społecznych. Wśród wielu rozwiązań planuje się m.in.:

• zwiększenie dostępu firm społecznych do kapitału, zarówno bezzwrotnego (dotacje w postaci wsparcia finansowego i pomostowego w podobnej wysokości jak obecnie), jak i zwrotnego (po zakończeniu trwającego pilotażu planowane jest wyciągnięcie wniosków i utworzenie Krajowego Funduszu Przedsiębiorczości Społecznej, którego celem będzie udzielanie pożyczek oraz poręczeń),
• zwiększenie dostępu do usług inkubacyjnych oraz profesjonalnej wiedzy na temat zakładania i prowadzenia firmy.

Kiedy pieniądze będą dostępne?

To bardzo trudne pytanie 🙂 Pierwsze konkursy dot. wsparcia ekonomii społecznej, w tym dotacji dla spółdzielni socjalnych planowane są na II kwartał przyszłego roku, choć może się to różnić w poszczególnych regionach. Oznacza to, że na realne pieniądze dostępne dla spółdzielni socjalnych (np. wsparcie finansowe na stanowisko pracy) z funduszy unijnych trzeba poczekać minimum rok.

Będzie trudniej?

Kluczowa zmiana to rozszerzenie dotacji na stanowiska pracy na inne formy prawne przedsiębiorstwa społecznego, niż tylko spółdzielnia socjalna. Aby wdrożyć to w życie musi zostać uchwalona ustawa o przedsiębiorstwie społecznym (co planowane jest jeszcze w tym roku). Tym samym, spółdzielnie socjalne nie będą konkurować o środki wyłącznie między sobą, ale również ze spółkami non profit lub stowarzyszeniami, które będą spełniać wymogi określone ustawą.

Zgodnie z planami, przedsiębiorstwo społeczne będzie statusem, jaki będą mogły uzyskać (w drodze odpowiedniego wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym) podmioty prowadzące działalność gospodarczą, które spełniają łącznie następujące warunki:

• zatrudniają co najmniej 50% osób bezrobotnych, niepełnosprawnych (w przypadku niepełnosprawnych w stopniu znacznym i umiarkowanym 30%) czy też należących do innych grup zagrożonych wykluczeniem społecznym albo
• realizują usługi społeczne, usługi na rzecz niepełnosprawnych, usługi ze sfery budownictwa społecznego, edukacji, kultury, rozwoju społeczności lokalnych i regionalnych lub turystyki społecznej, zatrudniając jednocześnie, w przeliczeniu na pełne etaty, co najmniej 20% osób należących do określonych grup zagrożonych wykluczeniem społecznym,
• nie dzielą zysku lub nadwyżki bilansowej pomiędzy udziałowców, ale przeznaczają minimum 10% zysku lub nadwyżki bilansowej na reintegrację zawodową i społeczną – w przypadku przedsiębiorstw o charakterze zatrudnieniowym, lub na działalność pożytku publicznego prowadzoną na rzecz społeczności lokalnej, w której działa przedsiębiorstwo, zaś pozostałe wypracowane środki przeznaczają na wzmocnienie potencjału przedsiębiorstwa,
• nie wypłacają zarządowi ani pracownikom wynagrodzeń wyższych niż trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia,
• posiadają organ konsultacyjno-doradczy, w skład którego wchodzą przedstawiciele pracowników, innych zatrudnionych osób i wolontariuszy udzielających świadczeń przedsiębiorstwu, jak również mogą wchodzić przedstawiciele stałych odbiorców towarów lub usług przedsiębiorstwa (z obowiązku tego zwolnione są małe przedsiębiorstwa oraz spółdzielnie) (źródło: KPRES, wersja z 12 sierpnia 2014 r., str. 43).

Podsumowując:

1. W najbliższych latach zakładając lub prowadząc spółdzielnie socjalną w dalszym ciągu będzie można liczyć na dotacje.
2. Aktualne pozostaną trzy główne źródła: Fundusz Pracy (prawdopodobne większe wykorzystanie tego funduszu w najbliższych latach), Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (prawdopodobne większe wykorzystanie tego funduszu) oraz fundusze unijne.
3. Większy nacisk będzie kładziony na tworzenie miejsc pracy niż na zakładanie spółdzielni. W związku z tym spółdzielnie prowadzące działalność będą w lepszej sytuacji niż obecnie (w tej chwili większość projektów dotyczyła zakładania nowych spółdzielni; tylko nieliczne projekty uwzględniły dotacje na przystąpienie do spółdzielni).
4. Pieniądze z funduszy unijnych dostępne będą w regionalnych programów operacyjnych. Jeśli interesuje Cię ten temat sprawdź więc, w jakich priorytetach finansowane będą powstanie i rozwój przedsiębiorstw społecznych. Od tego, kiedy będą ogłaszane konkursy w RPO zależy faktyczna dostępność tych środków.

To tyle nt. planowanych zmian w systemie wspierania spółdzielni socjalnych w latach 2014-2020. Jeśli uznasz ten tekst za wartościowy, zachęcam do podzielenia się nim np. w kanałach społecznościowych.