Od kilku tygodni kto może, ten siedzi w domu. Wiele spółdzielni, zwłaszcza w branży gastronomicznej czy turystycznej, straciło przychody z dnia na dzień. W tym trudnym okresie otrzymałem kilka pytań od spółdzielców socjalnych. Pomyślałem, że odpowiedzi mogą być przydatne dla szerszego kręgu osób.
Pytanie #1 Czy umowa wolontariacka jest sposobem na minimalizację kosztów?
Dokładniej rzecz biorąc pytanie brzmiało tak: Jednym z rozwiązań, które rozważamy w obecnym trudnym czasie jest zmiana umowy o pracę jednego z wiceprezesów spółdzielni (członka spółdzielni socjalnej) na umowę wolontariatu. Czy możemy wprowadzić takie rozwiązanie w każdej chwili działalności? Czy należy wtedy podpisać ogólną umowę o wolontariacie, czy jest jakiś specjalny dokument dla podmiotów ekonomii społecznej? Czy umowa wolontariatu rodzi jakieś konsekwencje finansowe? Czy można inaczej rozwiązać tę kwestię?
Umowa wolontariatu nie jest tutaj możliwa, bo wolontariat może wystąpić tylko w przypadku działalności pożytku publicznego. Zgodnie z ustawą o spółdzielniach socjalnych (dla dociekliwych: art. 14): „Wolontariusze mogą wykonywać świadczenia na rzecz spółdzielni socjalnej, w zakresie prowadzonej przez tę spółdzielnię działalności pożytku publicznego, na zasadach określonych w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.”
Również ta druga ustawa wyraźnie wskazuje, że wolontariusze mogą wykonywać świadczenia w zakresie działalności pożytku publicznego, z wyłączeniem działalności gospodarczej (dla dociekliwych: art. 42 ust. 1 pkt. 1) ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie).
Już lepszym rozwiązaniem w takiej wyjątkowej sytuacji będzie urlop bezpłatny, przy czym wchodzi to w grę wyłącznie na wniosek pracownika (art. 174 §1 kodeksu pracy). Poza tym warto pamiętać, że okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Pytanie #2 Czy zarząd powinien być zatrudniony w spółdzielni?
Tak, powinien być, zwłaszcza od 31 marca 2018 r., gdy weszła w życie nowelizacja ustawy o spółdzielniach socjalnych. Z drugiej strony, zwłaszcza w kontekście sytuacji kryzysowych, warto wspomnieć, że nie ma sankcji za brak zatrudnienia.
Inna strona medalu jest jednak taka, że jeśli zarząd pracuje bez wynagrodzenia to może to być potraktowane jako nieodpłatne świadczenie otrzymywane przez spółdzielnię. Oznacza to, że należałoby zapłacić od tego podatek dochodowy od osób prawnych.
Pytanie #3 Jakie mamy możliwości zmniejszenia kosztów pracy w przypadku spółdzielczej umowy o pracę?
Temat jest o tyle skomplikowany, że wszelkie zmiany spółdzielczej umowy o pracę muszą być zgodne z prawem spółdzielczym. Najprostszym rozwiązaniem jest oczywiście dogadanie się z pracownikiem – w ten sposób bez problemu możemy wprowadzić każdą zmianę. Gdy to jednak nie wchodzi w grę musimy przeanalizować przepisy prawa spółdzielczego.
Polecam w tym temacie 4 wpisu na blogu dot. tego, co zrobić, gdy w spółdzielni socjalnej źle się dzieje (cz. 1., cz. 2, cz. 3., cz. 4.).
Zostało to także przeze mnie dokładniej opisane w pakiecie „Prawo w spółdzielni socjalnej. Niezbędnik praktyka”.
Pytanie #4 Czy jest możliwość zawieszenia działalności spółdzielni socjalnej?
Tak, temu tematowi poświęciłem już kiedyś oddzielny wpis, więc zapraszam tam. Przypominam tylko, że jednym z warunków jest to, że spółdzielnia nie może mieć pracowników.
Pytanie #5 Na jakie wsparcie może liczyć spółdzielnia socjalna w ramach tarczy antykryzysowej?
Spółdzielnie socjalne mogą skorzystać ze wsparcia dedykowanego dla wszystkich przedsiębiorców. Z najważniejszy rzeczy będzie to:
- zwolnienie ze składek na ZUS przez 3 miesiące m.in. dla: pracujących w firmach zatrudniających do 9 osób, założonych przed 1 lutego 2020 r. (chodzi o składki za wszystkich pracowników) za okres marzec-maj 2020 r.,
lub
- dofinansowanie wynagrodzeń pracowników – do wysokości 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia i uelastycznienie czasu pracy – dla firm w kłopotach; tj. takich, którym obroty spadły o 30, 50, lub 80%; takim firmom przysługuje dofinansowanie wynagrodzeń w kwocie odpowiednio
- 50% płacy minimalnej (50 proc. x 2600 zł brutto = 1 300 zł),
- 70% płacy minimalnej (70 proc. x 2600 zł brutto = 1 820 zł), lub
- 90% płacy minimalnej (90 proc. x 2600 zł brutto = 2 340 zł).
Warunek otrzymania dofinansowania (ostatnia z możliwości) to utrzymanie zatrudnienia po zakończeniu dofinansowania przez okres równy otrzymywaniu świadczenia. Wniosek o dofinansowanie przedsiębiorca składa do powiatowego urzędu pracy właściwego ze względu na swoją siedzibę lub miejsce wykonywania pracy przez pracowników w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia naboru przez dyrektora powiatowego urzędu pracy. Wnioski rozpatrywane są według kolejności ich wpływu, do wyczerpania środków.
Więcej informacji w temacie tarczy antykryzysowej dla przedsiębiorstw społecznych,w tym spółdzielni socjalnych znajdziesz:
- na stronie Centrum Klucz,
- w poradniku przygotowanym przez Stowarzyszenie Na Rzecz Spółdzielni Socjalnych Ogólnopolski Związek Rewizyjny Spółdzielni Socjalnych: Tarcza anykryzysowa a przedsiębiorstwa społeczne. Poradnik.
Z wartych uwagi propozycji, które nie zostały jeszcze przyjęte jest wniosek Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej o możliwość wypłaty dodatkowego wsparcia pomostowego na ratowanie miejsce pracy.
Z kolei tutaj znajdziesz informację nt. ułatwień dla przedsiębiorstw społecznych, które skorzystały z preferencyjnych pożyczek.
[Aktualizacja: 20.04.2020] Spółdzielnie socjalne (niezależnie od liczby pracowników) są zwolnione ze składek ZUS za okres marzec, kwiecień i maj 2020 r. (dot. składek wykazanych w deklaracjach rozliczeniowych złożonych za ten okres, jeżeli spółdzielnia socjalna była zgłoszona jako płatnik składek w ZUS przed dniem 1 kwietnia 2020 r.). Więcej info.
Pytanie #6 W tej chwili obowiązują mocne obostrzenia dot. organizowania zgromadzeń. Czy walne zgromadzenie może odbyć się zdalnie? Jak je przeprowadzić w aktualnej sytuacji?
Nie, prawo spółdzielcze nie przewiduje takiej możliwości (w odróżnieniu od kodeksu spółek handlowych, gdzie od zeszłego roku jest taka opcja).
Jest jednak inne rozwiązanie, aczkolwiek też nie jest idealne, bo zmniejsza liczbę obecnych w czasie walnego zgromadzenia jedynie o połowę. Chodzi o pełnomocnictwo. Najważniejsze zasady udziału w walnym zgromadzeniu przez pełnomocnika (na podstawie art. 36 prawa spółdzielczego):
- członek może uczestniczyć w walnym zgromadzeniu przez pełnomocnika, jeżeli ustawa lub statut nie stanowią inaczej (sprawdź przede wszystkim, czy pełnomocnictwo w przypadku członków – osób fizycznych nie jest wykluczone w Twoim statucie; taka opcja pojawiła się w prawie spółdzielczym kilka lat temu, więc część spółdzielni ma zapisy uniemożliwiające udział osobom fizycznym w walnym przez pełnomocnika),
- osoby prawne będące członkami spółdzielni biorą udział w walnym zgromadzeniu przez ustanowionego w tym celu pełnomocnika (tutaj nie mają znaczenie zapisy statutu, bo wynika to z prawa spółdzielczego),
- pełnomocnik nie może zastępować więcej niż jednego członka,
- pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie pod rygorem nieważności i dołączone do protokołu walnego zgromadzeni (wystarczy więc forma pisemna, nie jest konieczna forma aktu notarialnego),
- członek zarządu spółdzielni nie może być pełnomocnikiem na walnym zgromadzeniu (nie dotyczy to spółdzielni liczących nie więcej niż dziesięciu członków, o ile statut nie stanowi inaczej; tak więc w małych spółdzielniach liczących 10 lub mniej członków członek zarządu najczęściej może być pełnomocnikiem),
- pracownik spółdzielni może być pełnomocnikiem na walnym zgromadzeniu, tylko jeżeli jest również członkiem spółdzielni zatrudnionym na podstawie spółdzielczej umowy o pracę.
[Uwaga: jeśli sytuacja się nie zmieni, nie będzie obowiązku zwołania walnego zgromadzenia do końca czerwca – więcej info poniżej]
Dlaczego napisałem, że rozwiązanie to może zmniejszyć liczbę członków tylko o połowę?
Bo pełnomocnik może zastępować tylko jednego członka. W przypadku spółdzielni, która liczy 5 lub 6 członków, zakładając że wykorzystamy pełnomocnictwo, to w walnym zgromadzeniu będą brały udział 3 osoby.
Jest jeszcze wariant „po bandzie”, aczkolwiek w pełni zgodny z prawem. Żeby walne się odbyło wystarczy, że pojawi się na nim połowa członków. Oznacza to, że w 5 czy 6 osobowej spółdzielni ma się pojawić 3 członków. A to zmienia już sytuację, bo aby 3 członków było reprezentowanych na walnym, wystarczy że fizycznie będą obecne 2 osoby (o ile oczywiście wykorzystamy pełnomocnictwo, nie mamy w statucie innego określenia kworum, a zaufanie jest na tyle duże, że 3 osoby zrezygnują z udziału w walnym zgromadzeniu).
W przypadku spółdzielni socjalnej składającej się z osób prawnych może być jeszcze ciekawiej, bo w przypadku dwóch osób prawnych wystarczy, że na walnym zgromadzeniu pojawi się jedna osoba (o ile oczywiście nie mamy w statucie inaczej określonego kworum).
Pytanie #7 Czym zajmują się spółdzielnie socjalne w czasie pandemii?
Spółdzielnie socjalne starają się działać i pomagać na miarę swoich możliwości.
Wspominałem na początku, że spółdzielni gastronomiczne straciły rynek z dnia na dzień. Niektóre z nich zaczęły przygotowywać posiłki dla personelu medycznego.
Spółdzielnie specjalizujące się w krawiectwie (ale nie tylko te) zaczęły szyć maski dla personelu medycznego. Przykładem jest Spółdzielnia Socjalna Panato, która zamiast szycia designerskich toreb przestawiła się na maseczki ochronne dla szpitali. Skorzystała przy tym z preferencyjnej pożyczki na zakup materiałów.
Ciekawym przykładem jest jest też Spółdzielnia Socjalna Cuda Wianki w Zielonej Górze i Klaster ES. Spółdzielnia zaangażowała się w przygotowanie i produkcję przyłbic ochronnych dla personelu medycznego. Najpierw były to przyłbice drukowane na drukarce 3D, a następnie wycinane laserowo. Według ostatnich informacji Spółdzielnia wspólnie z szeregiem zainteresowanych osób i podmiotów będzie przygotowywać 60 tys. przyłbic dziennie, które następnie będą składane / konfekcjonowane przy zaangażowaniu innych spółdzielni socjalnych.
W tym ostatnim temacie polecam trzy linki:
- więcej informacji,
- fan page Medycy w Przyłbicy,
- zbiórka na Polak Potrafi celem dostarczania przyłbic bezpłatnie do placówek medycznych.
[Aktualizacja: 10.04.2020]
W związku z ustawą z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw pojawiły się nowe możliwości organizacji pracy zarządu i rady nadzorczej.
Wprowadzono do prawa spółdzielczego cztery paragrafy w art. 35 (41 – 44):
- Członek rady nadzorczej lub członek zarządu mogą żądać zwołania posiedzenia rady nadzorczej albo zarządu, podając proponowany porządek obrad, lub podjęcia określonej uchwały na piśmie albo przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.
- Jeżeli przewodniczący rady nadzorczej albo prezes zarządu nie zwoła posiedzenia albo nie zarządzi głosowania na piśmie albo przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość na dzień przypadający w terminie tygodnia od dnia otrzymania żądania, wnioskodawca może samodzielnie zwołać posiedzenie, podając jego datę i miejsce albo zarządzić głosowanie na piśmie albo przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.
- Uchwała organu może być podjęta, jeżeli wszyscy członkowie organu zostali prawidłowo zawiadomieni o posiedzeniu organu albo głosowaniu na piśmie albo przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Uchwała może być również wynikiem głosów częściowo oddanych na posiedzeniu, częściowo na piśmie lub przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.
- Przy obliczaniu kworum uwzględnia się członków organów uczestniczących przez oddanie głosu na piśmie lub przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.
Poza tym (w związku z art. 90 ww. ustawy), jeżeli ustawowy termin zwołania walnego zgromadzenia spółdzielni (…) przypada w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, trwającego w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy lub ogłoszonego bezpośrednio po okresie trwającym w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy, ulega on przedłużeniu o 6 tygodni od dnia odwołania tego stanu. Oznacza to, że jeśli stan zagrożenie epidemiologicznego będzie trwał nadal, to walne zgromadzenia w spółdzielniach nie będą musiały odbywać się do końca czerwca b.r.
Tyle moich odpowiedzi na te trudne czasy. W razie pytań, pisz, będę się starał pomóc.
Życzę przede wszystkim zdrowia i spokoju oraz by Twoja spółdzielnia przetrwała ten trudny okres.
Witam. Czy Spółdzielnia Socjalna może skorzystać z mikropozyczki 5000zl z tarczy antykryzysowej?
Dzień dobry,
Tak, pod warunkiem, że spełnia kryteria mikroprzedsiębiorstwa w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców, czyli w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych spełniała łącznie następujące warunki:
a) zatrudniała średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz
b) osiągnęła roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy aktywów jej bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro.
Tutaj wsparcie ze strony urzędów pracy jest dosyć przejrzyście przedstawione: https://warszawa.praca.gov.pl/-/11919516-informacje-o-pomocy-jaka-powiatowe-urzedy-pracy-oferuja-pracodawcom-i-przedsiebiorcom-w-ramach-tarczy-antykryzysowej-covid-19
pozdrawiam serdecznie,
Waldek Żbik
Z pożyczek się nie korzysta ponieważ nie wiadomo kiedy zaraza minie a po za tym
nie wiemy jak wielki będzie kryzys.
Witam, nasza spółdzielnia socjalna dawno mówiła, że należy zrobić tak:
członkowie łącznie z zarządem i radą nadzorczą podpisują umowy wolontariackie i idą na zasiłek dla bezrobotnych zasiłek jest pół roku mając przepracowane jeden rok cały otrzymując najniższą krajową a osoby po 50 mają zasiłek rok.
W tym momencie spółdzielnia pracuje na zmniejszonych obrotach i przeczekuje okres od 3 miesięcy do pół roku lub więcej.
To już było mówione wielokrotnie panu Żbikowi, ale on uważał za nie zgodne z prawem.
Jeżeli się ktoś chce poradzić to podaję dane:
SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA EKOCENTRYCY
Wojciech Jacek Palczewski prezes zarządu
501-771-425.
Tak, dalej uważam, że to rozwiązanie nie jest zgodne z prawem.
pozdrawiam,
Waldek Żbik
Jesteśmy po kontroli i nikt nie negował tego rozwiązania.
Łaskawie niech pan poda dlaczego jest nie zgodne z prawem ? !!!
Jak pan tego nie udowodni to niech pan zwija ten portal tym bardziej, że pan otrzymał wyrok przeciw B.Wojtkowskiej i jest tam dużo uzasadnień w tej sprawie.
Dzień dobry,
Dokładne przytoczenie podstawy prawnej znajduje się w tekście powyżej. Jeśli spółdzielnia socjalna prowadzi działalność gospodarczą (a o takiej sytuacji mówimy), to trudno twierdzić, że zarządzanie nią mieści się w obszarze pożytku publicznego i nie dotyczy działalności gospodarczej.
Co do wyroku, o którym Pani pisze to dotyczył on zupełnie innej sprawy, a słowo wolontariat w ogóle się w nimi nie pojawia.
pozdrawiam,
Waldek Żbik
Witam, sam pan podaje, że zarząd powinien mieć umowę a tym czasem : Z drugiej strony, zwłaszcza w kontekście sytuacji kryzysowych, warto wspomnieć, że nie ma sankcji za brak zatrudnienia. Jeżeli nie ma sankcji za brak zatrudnienia to pewniejsze jest podpisanie umowy wolontariackiej a to co pan twierdzisz, że ustawa z 2003 roku zabrania nie jest już obowiązującym prawem bo inne przepisy i co najważniejsze urzędy czyli ZUS i U.S. twierdzą tak jak jak mówię proszę poszerzyć zakres wiedzy o stronę praktyczną zwłaszcza o interpretację przepisów. Tym bardziej, że się pan powołuje, że jest ekspertem.
Nie podaje pan prawidłowej nazwy umowy o pracę w spółdzielniach socjalnych a jest ona : SPÓŁDZIELCZA UMOWA O PRACĘ
Przeważnie nikt jej nie podpisuje bo jest ją ciężko rozwiązać.- nie był pan łaskaw otym wspomnieć.
Dzień dobry,
Jeśli, jak Pan twierdzi, ustawa na którą się powołuję już nie obowiązuje, proszę podać jaki akt prawny ją zmienił. Jest to do weryfikacji w prosty sposób na stronie sejm. gov.pl.
Trudno mi się odnieść do jednostkowych przypadków błędnych interpretacji lub nieznajomości przepisów prawa. Proszę również spojrzeć na komentarz do ustawy o spółdzielniach socjalnych (str. 101, do pobrania tutaj: https://www.ekonomiaspoleczna.gov.pl/download/files/EKONOMIA_SPOLECZNA/Komentarz_do_ustawy_o_spoldzielniach_socjalnych.pdf): Zgodnie z art. 42 ust. 1 o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, świadczenie wolontariuszy nie jest świadczeniem pracy lub usług w rozumieniu kodeksu pracy. Wolontariusze mogą wykonywać, na zasadach określonych w niniejszym rozdziale, świadczenia na rzecz spółdzielni socjalnej w zakresie działalności pożytku publicznego, z wyłączeniem prowadzonej przez nie działalności gospodarczej.
Oczywiście pisałem o spółdzielczej umowie o pracę. Nie jestem w stanie za każdym razem pisać o wszystkim. O tym, na jakiej podstawie członek może być zatrudniony pisałem dawno temu tutaj: https://spoldzielniasocjalnawpraktyce.pl/jak-zatrudnic-czlonka-w-spoldzielni-socjalnej/
Najwyraźniej mamy inne zdanie w tym temacie i tutaj stawiam kropkę.
Życzę spokojnych Świąt.
pozdrawiam,
Waldek Żbik