7 pytań dot. zawieszenia działalności spółdzielni socjalnej

Dzisiaj przyjrzymy się kwestii zawieszenia spółdzielni socjalnej. Dowiesz się m.in. co to oznacza w praktyce, czy zawieszenie jest możliwe w przypadku spółdzielni socjalnej oraz jak przeprowadzić całe postępowanie. Do dzieła…

Na czym polega zawieszenie działalności gospodarczej?

Zawieszenie działalności to okres, w trakcie którego przedsiębiorca nie wykonuje działalności gospodarczej, ale całkowicie jej nie zamyka. Można powiedzieć, że jest to czas pewnego uśpienia. Możliwe jest w tym czasie osiąganie niektórych przychodów (np. ze sprzedaży środków trwałych czy z odsetek od środków na rachunku), ale z racji uśpienia działalności nie możemy osiągać standardowych przychodów z tego, co było przedmiotem działalności gospodarczej.

Kto może zawiesić działalność gospodarczą?

Są dwa podstawowe warunki, które trzeba spełnić:

• status przedsiębiorcy – z tym nie ma problemu, spółdzielnia socjalna taki status posiada,
• brak pracowników, czyli nie możemy mieć osób zatrudnionych na umowę o pracę lub spółdzielczą umowę o pracę.

W przypadku spółdzielczej umowy o pracę najlepszym rozwiązaniem w analizowanej sytuacji (chęć zawieszenia działalności) wydaje mi się wykorzystanie art. 187 prawa spółdzielczego, który stanowi: „Spółdzielnia może rozwiązać z członkiem spółdzielczą umowę o pracę w czasie trwania członkostwa, z zachowaniem przewidzianego w Kodeksie pracy okresu wypowiedzenia, w razie:

1. zmniejszenia na podstawie uchwały rady spółdzielni stanu zatrudnienia podyktowanego gospodarczą koniecznością,
2. przyznania członkowi prawa do emerytury.”

Dzięki temu możemy rozwiązać spółdzielczą umowę o pracę bez rozwiązywania stosunku członkostwa.

Proponowany tryb zakłada istnienie gospodarczej konieczności, czyli konkretnych i rzeczywiście istniejących okoliczności uzasadniających rozwiązanie umów (np. brak przychodów, zleceń etc.).

Po podjęciu uchwały przez radę nadzorczą (walne zgromadzenie, jeśli rady nie powołano) zarząd dostarcza członkom pisma o wypowiedzeniu spółdzielczej umowy o pracę, przy czym:

• należy zachować okres wypowiedzenia wynikający z kodeksu pracy,
• podać w piśmie przyczynę uzasadniającą wypowiedzenia,
• pouczyć członka o możliwości i terminie wystąpienia do sądu o orzeczenie bezskuteczności dokonanego wypowiedzenia.

Warto wspomnieć, że rozwiązanie spółdzielczej umowy o pracę w tym trybie zwykle powinno być poprzedzone rozważeniem możliwości zastosowania wobec członka wypowiedzenia zmieniającego (art. 184 § 1 prawa spółdzielczego). Patrząc jednak na konkretny kontekst (chcemy zawiesić działalność spółdzielni socjalnej), rozważanie takie będzie raczej bezcelowe.

Dodam jeszcze, że w tym wszystkim musimy pamiętać o przepisach kodeksu pracy dot. zakazów lub ograniczeń rozwiązywania umów o pracę (art. 41 kodeksu pracy w związku z art. 199 prawa spółdzielczego).

Na jak długo można zawiesić działalność gospodarczą?

Wykonywanie działalności gospodarczej można zawiesić na okres od 30 dni do 24 miesięcy (dla dociekliwych: art. 14a ustawy o swobodzie działalności gospodarczej), z zastrzeżeniem, że jeżeli okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej obejmuje wyłącznie pełny miesiąc luty danego roku kalendarzowego, za minimalny okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przyjmuje się liczbę dni miesiąca lutego przypadającą w danym roku kalendarzowym.

Okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej może być oznaczony w dniach, miesiącach albo miesiącach i dniach. Oznacza to, że okres ten może wynosić np.:

• 12 miesięcy,
• 300 dni,
• 14 miesięcy i 14 dni.

Okres zawieszenia działalności gospodarczej trwa do dnia złożenia wniosku o wpis informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej (nawet upływ maksymalnego okresu zawieszenia nie powoduje automatycznego wznowienia działalności przez przedsiębiorcę).

Jeśli po upływie 24 miesięcy od dnia zawieszenia działalności spółdzielnia nie złoży wniosku o jej wznowienie, sąd wezwie do złożenia tego wniosku wyznaczając dodatkowy 7-dniowy termin. Brak reakcji ze strony spółdzielni zagrożony jest karami grzywny, które mogą być ponawiane. Jeżeli wezwanie i nawet kilkukrotne grzywny nie spowodują złożenia wniosku o wpis informacji o wznowieniu, sąd rejestrowy może wszcząć postępowanie o rozwiązanie podmiotu wpisanego do Rejestru bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego (źródło: art. 20d, 24, 25a ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym).

Jakie działania można podejmować w okresie zawieszenia?

W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca:

• ma prawo wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów (np. płacić koszty najmu lokalu),
• ma prawo przyjmować należności lub obowiązek regulować zobowiązania, powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej,
• ma prawo zbywać własne środki trwałe i wyposażenie,
• ma prawo albo obowiązek uczestniczyć w postępowaniach sądowych, postępowaniach podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej,
• wykonuje wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa,
• ma prawo osiągać przychody finansowe, także z działalności prowadzonej przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej (np. przychód z tytułu odsetek zgromadzonych na rachunku bankowym albo lokacie),
• może zostać poddany kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą.

Warto pamiętać, że zwykle w okresie zawieszenia nie będziemy musieli składać deklaracji do celów VAT. Nie będziemy musieli również płacić zaliczek na podatek dochodowy od osób prawnych (nawet wtedy, gdy osiągnęliśmy dochód podlegający opodatkowaniu np. w związku ze sprzedażą wyposażenia). Warunkiem skorzystania z tego zwolnienia jest zawiadomienie:

• właściwego naczelnika urzędu skarbowego o okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej,
• w formie pisemnej,
• przed upływem 7 dni od dnia złożenia wniosku o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej (dla dociekliwych: art. 25 ust. 5a-5b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).

Więcej informacji nt. podatkowych aspektów zawieszenia działalności gospodarczej znajdziesz tutaj.

Warto też zauważyć, że w tym roku podatkowym, w którym spółdzielnia socjalna od początku do końca roku pozostawała w stanie faktycznego zawieszenia działalności gospodarczej i nie wystąpiły zdarzenia gospodarcze, które miały wpływ na powstanie obowiązku podatkowego (lub jego zmianę w stosunku do lat ubiegłych), to spółdzielnia w okresie zawieszenia działalności nie ma obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych, a także nie ma obowiązku składania do urzędu skarbowego zeznania podatkowego, ani sprawozdania finansowego .

Czy spółdzielnia socjalna może zawiesić działalność gospodarczą?

Przyznam, że zawieszenie spółdzielni socjalnej nie było dla mnie w 100% oczywiste.

Prawo spółdzielcze i ustawa o spółdzielniach socjalnych w zasadzie milczą na ten temat. Dlaczego zawieszenie działalności w spółdzielni miałoby być niemożliwe na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej? No cóż, w okresie zawieszenia spółdzielnia nie wykonywałaby swoich zadań, nie realizowałaby funkcji reintegracyjnych, nie zatrudniała członków etc. Nie jest to jednak żaden argument, bo przecież inne osoby prawne (np. fundacje czy spółki z o.o.) też mają swoje zadania, które w okresie zawieszenia nie byłyby realizowane…

Ostatnio konsultowałem się jeszcze z prawnikiem i ten powiedział, że nie ma problemu. Dowiedziałem się też, że jedna ze spółdzielni socjalnych skutecznie skorzystała z zawieszenia działalności.

Całość sprawia, że w tym momencie moja odpowiedź na powyższe pytanie może być tylko twierdząca.

W jaki sposób zawiesić działalność spółdzielni socjalnej?

Należy w odpowiednim sądzie gospodarczym złożyć wniosek KRS Z62.  Do formularza dołącza się oświadczenie o niezatrudnianiu pracowników oraz oryginał uchwały dot. zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej (jeśli statut nie zawiera odmiennych postanowień w tym zakresie wystarczy uchwała zarządu; uważam jednak, że warto sprawę przedyskutować na walnym zgromadzeniu). Dodatkowo składamy w sądzie również dokumenty dot. wyrejestrowania z ZUS spółdzielni jako płatnika składek, które zostaną przekazane przez sąd do odpowiedniej jednostki ZUS. Do dokumentów tych zaliczyć można:

• ZUS ZAA – adresy prowadzenia działalności gospodarczej przez płatnika składek – zgłoszenie nowego adresu/adresów prowadzenia działalności i/lub zgłoszenie zakończenia prowadzenia działalności pod adresem/adresami,
• ZUS ZBA – informacja o numerach rachunków bankowych płatnika składek – zgłoszenie nowego rachunku/rachunków i/lub zgłoszenie zamknięcia rachunku/rachunków,
• ZUS ZWPA – wyrejestrowanie płatnika składek.

Wcześniej należy oczywiście wyrejestrować z ZUS wszystkich pracowników.

Czy zawieszenie działalności to dobre rozwiązanie dla spółdzielni socjalnej?

Przyznam szczerze, że mam mieszane odczucia. Zawieszenie działalności może być chwilowym rozwiązaniem. Jeśli czas, który dzięki temu zyskujemy wykorzystamy na pracę nad zmianą koncepcji działania spółdzielni lub utwierdzimy się w przekonaniu, że nie chcemy dalej prowadzić spółdzielni, to OK.

W praktyce jednak okres zawiedzenia może sprawić, że ludzie się rozejdą i będzie bardzo trudno zakończyć byt prawny spółdzielni np. poprzez postępowania likwidacyjne. W takiej sytuacji zawieszenie może skomplikować sytuację i rozciągnąć w czasie faktyczne załatwienie sprawy.

Tyle na temat zawieszenia działalności spółdzielni socjalnej. Jeśli uznasz tekst za wartościowy zachęcam do jego popularyzacji.