Otrzymałem niedawno kilka pytań dot. zakładania i funkcjonowania spółdzielni socjalnej tworzonej przez osoby prawne. Postanowiłem zrobić z tego aktualny wpis. Będzie wiec m.in. o: deklaracji członkowskiej (czy założyciele też muszą ją składać?), głosowaniu na walnym przy dwóch członkach spółdzielni (czy można dać decydujący głos prezesowi zarządu?), jednoosobowym zarządzie (czy warto?), członkach zarządu spółdzielni socjalnej osób prawnych (czy pełnomocnicy założycieli spółdzielni mogą być członkami zarządu spółdzielni).
1. Czy założyciele (dwie os. prawne) muszą złożyć deklaracje członkowską?
Obowiązek złożenia deklaracji członkowskiej jest przede wszystkim obowiązkiem osób przystępujących do spółdzielni (dla dociekliwych: art. 16. § 1. Prawa spółdzielczego: Warunkiem przyjęcia na członka jest złożenie deklaracji). Założyciele również powinni taką deklarację złożyć, chociażby dlatego, że znajdują się tam istotne informacje, np. aktualny adres członka (istotny w kontekście np. wysyłania zawiadomień o walnym zgromadzeniu), deklarowana liczba udziałów (zwłaszcza jeśli statut przewiduje możliwość wnoszenia udziałów dodatkowych) czy informacje dot. wkładów. Dodam jeszcze, że deklaracji założycieli nie załącza się do sądu, należy je przechowywać w dokumentacji spółdzielni.
2. Czy w walnym zgromadzeniu założycielskim spółdzielni mogą wziąć udział osoby inne niż reprezentanci założycieli?
Tak, w walnym zgromadzeniu założycielskim mogą wziąć udział inne osoby niż reprezentanci założyciela. Nie ma potrzeby formalizowania ich udziału w spotkaniu przez np. pismo o oddelegowaniu (nie spotkałem się z sytuacją, by np. sąd czegoś takiego wymagał). W każdym walnym zgromadzeniu mogą wziąć udział zaproszeni goście (oczywiście bez prawa głosu). O samej organizacji walnego założycielskiego w przypadku spółdzielni zakładanej przez osoby prawne pisałem tutaj.
3. Jak zapisać w statucie informacje odnoście głosowania na walnym zgromadzeniu (bo mamy tylko dwa głosy) i w sytuacji, gdy jest głos 1 na 1 to czy możemy zapisać, że w takich przypadkach decydujący głos należy do prezesa zarządu spółdzielni?
Faktycznie struktura spółdzielni socjalnej osób prawnych może być dosyć kłopotliwa, zwłaszcza jeśli nie ma jednomyślności wśród członków spółdzielni. Przy dwóch członkach spółdzielni w zasadzie podjęcie każdej uchwały będzie wymagało właśnie jednomyślności (mogę sobie jeszcze wyobrazić sytuację, że jeden członek jest „za”, a drugi wstrzymał się od głosu i uchwała przejdzie; tym samym w takiej sytuacji wstrzymanie się od głosu oznacza de facto poparcie zdania drugiego członka).
Nie ma natomiast możliwości przyznania decydującego głosu prezesowi zarządu. Przede wszystkim w spółdzielni założonej przez osoby prawne prezes zarządu nie jest członkiem spółdzielni (brak prawa głosu).
Jeśli członek zarządu po pewnym czasie zostałby członkiem spółdzielni, to mamy już minimum 3 członków (dwie osoby prawne i jedna fizyczna), czyli trzy głosy. Nawet w takiej sytuacji prezes zarządu jako członek spółdzielni miałby więc na walnym zgromadzeniu tylko jeden głos, tak samo ważny jak głos każdego innego członka. Trzeba bowiem podkreślić, że zarząd stanowi odrębny organ, który ma funkcje wykonawcze i inne zadania niż walne zgromadzenie (walne jest organem uchwałodawczym; kompetencje walnego i zarządu nie mogą się krzyżować).
Dodam jeszcze, że w niektórych spółdzielniach zakładanych przez osoby fizyczne przyjmowany jest z kolei zapis, że w przypadku równej liczby głosów decyduje głos przewodniczącego walnego zgromadzenia. Takie rozwiązanie wydaje mi się jednak nieadekwatne do opisywanej sytuacji.
Zachęcam do zapoznania się ze wzorem statutu spółdzielni socjalnej, z cennymi wskazówkami i podpowiedziami.
4. Czy możemy mieć jednoosobowy zarząd czy lepiej mieć więcej osób w zarządzie?
Z prawnego punktu widzenia spółdzielnia może mieć zarząd jednoosobowy. Taki zarząd może być jednak kłopotliwy ze względu na to, że z reguły w takiej sytuacji wszystko jest na jednej głowie. Jeśli w zarządzie będą dwie lub trzy osoby daje to możliwość podziału funkcji i kompetencji. Trzeba też pamiętać, że oświadczenia woli za spółdzielnię składa dwóch członków zarządu, więc przy zarządzie dwuosobowym te konkretne dwie osoby będą podpisywać się w imieniu spółdzielni (pomijam kwestie pełnomocnictw).
Myślę też, że dużo zależy od konkretnej sytuacji, np. czy w ogóle są osoby chętne, które chciałyby się zaangażować w zarządzanie spółdzielnią, czy założyciele wzajemnie sobie ufają i wreszcie jakiego rodzaju zadania poza oczywistymi (wynikającymi z przepisów prawa) stawiane są przed zarządem. Tego rodzaju sprawy powinno się wziąć pod uwagę decydując się na liczbę członków zarządu.
Warto dodać, że w statucie spółdzielni może znaleźć się zapis, że zarząd składa się z od jednej do trzech osób zależnie od decyzji walnego zgromadzenia. Dzięki temu będziemy mieli możliwość przetestowania wybranego rozwiązania i ewentualnego wprowadzenia zmiany bez konieczności zmiany statutu spółdzielni.
5. Czy w zarządzie mogą znaleźć się osoby reprezentujące podmiot (np. władze stowarzyszenia?) czy mogą znaleźć się w zarządzie te osoby, na które mamy pismo o oddelegowaniu na walne?
Z prawnego punktu widzenia w małych spółdzielniach (poniżej 10 osób), jeżeli w statucie spółdzielni nie zostanie umieszczony zakaz reprezentacji członków (osób prawnych) na walnym zgromadzeniu przez członków zarządu spółdzielni, nie ma przeszkód dla stosowania takiego rozwiązania (dla dociekliwych: art. 36 § 5. Członek zarządu spółdzielni nie może być pełnomocnikiem na walnym zgromadzeniu. Nie dotyczy to spółdzielni liczących nie więcej niż dziesięciu członków, o ile statut nie stanowi inaczej).
Z drugiej strony, z praktycznego punktu widzenia, lepiej by osoby – reprezentanci założycieli, nie byli jednocześnie członkami zarządu spółdzielni, chociażby dlatego że pełnomocnicy osób prawnych biorąc udział w walnym zgromadzeniu i występując w imieniu członków spółdzielni, mają wykonywać funkcje nadzorcze i kontrole w stosunku do zarządu (najczęściej brak jest rady nadzorczej w małych spółdzielniach). Może więc dojść do sytuacji, w której reprezentanci założycieli będą np. udzielać absolutorium członkom zarządu, czyli sobie. Trzeba przy tym dodać, że oczywiście pełnomocnicy osób prawnych nie wyrażają woli swojej (powiedzmy swojego zdania), ale wolę (zdanie) osoby prawnej. Niemniej jednak, pewna niezręczność jest tutaj – myślę – oczywista.
Jeśli z jakiś powodów założycielom zależy na tym, by takie rozwiązanie zastosować, zadbałbym o to by w takich wątpliwych sytuacjach osoby prawne (założyciele) były reprezentowane przez innych pełnomocników lub po prostu zgodnie z zasadami reprezentacji danej osoby prawnej.
6. Czy założyciele muszą wnosić udziały i wpisowe?
Tak, oczywiście. Założyciele są również członkami spółdzielni, więc mają również tego rodzaju obowiązki.
To tyle na zakładania i funkcjonowania spółdzielni socjalnej osób prawnych. Zachęcam do dzielenia się swoim doświadczeniem lub sygnalizowania wątpliwości.
Mam pytanie, czy osoby zakładające spółdzielnie muszą być z jednej miejscowości/ gminy/ powiatu, czy nie ma to znaczenia? Rozumiem, że na walne zgromadzenia trzeba się spotkać, ale to jest raz do roku (chyba że coś źle zrozumiałam), a resztę można załatwiać przez telefon/ internet?
Dzień dobry,
Formalnie nie ma żadnego wymogu, by osoby zakładające spółdzielnię były z jednej gminy / powiatu czy województwa. W praktyce bycie z jednego powiatu, czy subregionu może ułatwić lub wręcz umożliwić skorzystanie z dotacji.
pozdrawiam serdecznie,
Waldek Żbik
Dzień dobry! Mam pytanie będę zatrudniina spółdzielni socjalnej z dofinansowania z Urzędu Pracy obecnie jestem bezrobotna, czy jeżeli pojawi się możliwość za jakiś czas będę mogła podjąć druga pracę w oparciu o umowę o pracę? I pracować tu i tu?
A jaki to jest rodzaj dofinansowania / dotacji? Na stanowisko pracy czy na przystąpienie do spółdzielni?
pozdrawiam,
Waldek Żbik