5 pytań od czytelników o księgowość w spółdzielni socjalnej

zarządzanie spółdzielnią socjalną

O księgowości w spółdzielni socjalnej pisałem już w 2013 r., ale trochę się od tego czasu zmieniło. Dostałem też kilka pytań od czytelników bloga, postanowiłem więc wrócić do tej sprawy. Z tego wpisu dowiesz się m.in. czy spółdzielnia socjalna może prowadzić księgowość uproszczoną? Kiedy można stosować uproszczenia w sporządzaniu sprawozdań finansowych w spółdzielni? Na czym polegają uproszczenia w sporządzaniu sprawozdań finansowych w jednostkach mikro? Czy księgowość w spółdzielni socjalnej jest bardziej skomplikowana niż w zwykłej firmie? Jaki jest koszt księgowości?

Czy spółdzielnia socjalna może prowadzić księgowość uproszczoną?

Spółdzielnia socjalna jako osoba prawna zobowiązana jest do prowadzenia pełnej księgowości tzw. ksiąg rachunkowych zgodnie z ustawą o rachunkowości (dla dociekliwych: art. 2 ust. 1 pkt. 1 ustawy o rachunkowości). W zasadzie w tym zakresie nic się nie zmieniło, bo chociaż ustawa o rachunkowości do września 2014 r. dopuszczała prowadzenie księgowości uproszczonej, to brak dokładnego sprecyzowania jej formy sprawiał, że i tak spółdzielnie musiały prowadzić pełną księgowości (pisałem o tym w tutaj, przeczytasz tam również dlaczego spółdzielnie socjalne nie mogły prowadzić księgowości w formie Książki Przychodów i Rozchodów).

Inna sprawa, że ustawa o rachunkowości po jednej z ostatnich nowelizacji (z lipca 2014 r.) umożliwia stosowanie pewnych uproszczeń, ale dotyczą one głównie sporządzania sprawozdań. Teraz zajmiemy się tą kwestią.

Kiedy można stosować uproszczenia w sporządzaniu sprawozdań finansowych w spółdzielni socjalnej?

Są dwa podstawowe warunki.

Po pierwsze, spółdzielnia socjalna musi spełniać wymogi związane z uznaniem jej za tzw. jednostkę mikro (dla dociekliwych: art. 3 ust. 1a ustawy o rachunkowości), czyli w przypadku spółdzielni już prowadzących działalność w roku obrotowym, za który spółdzielnia sporządza sprawozdanie finansowe oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku spółdzielni rozpoczynających działalność – w roku obrotowym, w którym rozpoczęła działalność, spółdzielnia nie przekroczyła co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:

  1. 1 500 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
  2. 3 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
  3. 10 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.

Po drugie, walne zgromadzenie spółdzielni musi podjąć decyzję o sporządzeniu sprawozdania finansowego z zastosowaniem uproszczeń przewidzianych ustawą o rachunkowości dla jednostek mikro (dla dociekliwych: art. 3 ust. 1a ustawy o rachunkowości). Tego rodzaju decyzja powinna zostać podjęta w takim terminie, aby sprawozdanie mogło zostać sporządzone w ciągu 3 miesięcy od zakończenia roku obrotowego, czyli zwykle do 31 marca.

Dodam jeszcze, że ustawa o rachunkowości definiuje również jednostki małe, dla których ustala odrębne limity.

Na czym polegają uproszczenia w sporządzaniu sprawozdań finansowych w jednostkach mikro?

Uproszczenia te obejmują przede wszystkim:

  • brak obowiązku sporządzania informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego, pod warunkiem przedstawienia informacji uzupełniających do bilansu określonych w załączniku nr 4 do ustawy (dla dociekliwych: art. 48 ust. 3 ustawy o rachunkowości),
  • możliwość stosowania uproszczonego wzoru bilansu i rachunku zysków i start zgodnie z ich zakresem wymaganym w załączniku nr 4 do ustawy o rachunkowości (dla dociekliwych: art. 46 ust. 5 pkt. 4 ustawy o rachunkowości),
  • brak obowiązku sporządzania zmian w kapitale i rachunku przepływów pieniężnych (dla dociekliwych: art. 48a ust. 3 oraz art. 48b ust. 4 ustawy o rachunkowości),
  • brak obowiązku sporządzania sprawozdania z działalności, pod warunkiem, że w informacji dodatkowej lub (w przypadku jej niesporządzania) jako informacje uzupełniające do bilansu jednostka mikro przedstawi informacje dot. nabycia udziałów własnych określone w załączniku nr 4 do ustawy (dla dociekliwych: art. 49 ust. 4 ustawy o rachunkowości).

Chcę jeszcze zwrócić Twoją uwagę na trzy kolejne rzeczy:

  • powyższe uproszczenia mogą zaciemnić sytuację finansową jednostki, dlatego też zarząd spółdzielni powinien zdecydować czy rekomendować walnemu zgromadzeniu podejmowanie uchwały dot. stosowania uproszczeń – do tego trzeba pamiętać, że
  • jednostki mikro mogą sporządzać sprawozdanie finansowe z większą szczegółowością niż określa to załącznik nr 4 do ustawy o rachunkowości (dla dociekliwych Art. 50. 1. Ustawy o rachunkowości „Informacje zawarte w sprawozdaniu finansowym mogą być wykazywane ze szczegółowością większą niż określona w załącznikach do ustawy, jeżeli wynika to z potrzeb lub specyfiki jednostki.”),
  • warto sporządzać sprawozdanie z działalności, nawet jeśli nie musimy tego robić, gdyż jest to dokument dostarczający podstawowych informacji do oceny pracy zarządu (przypominam, że przy okazji zatwierdzania sprawozdań spółdzielni walne podejmuje decyzje o udzieleniu bądź nie absolutorium członkom zarządu; więcej o walnym zgromadzeniu podsumowującym poprzedni rok prowadzenia działalności przeczytasz tutaj) oraz zawierający plany rozwojowe spółdzielni (może mieć więc również wymiar motywacyjny).

Czasami słyszę opinię, że księgowość w spółdzielni socjalnej jest bardziej skomplikowana niż w zwykłej firmie. Czy to prawda?

Może to być prawdą, ale dużo zależy od konkretnej spółdzielni, jej działalności – przede wszystkim od tego, czy wykorzystuje ona w pełni możliwość prowadzenia działalności pożytku publicznego (odpłatnej i nieodpłatnej). Ustawa o spółdzielniach socjalnych (dla dociekliwych: art. 9) stawia bowiem wymóg, by w przypadku prowadzenia przez spółdzielnię działalności odpłatnej i nieodpłatnej wyodrębnić te formy działalności w stopniu umożliwiającym określenie przychodów, kosztów i wyników, z uwzględnieniem przepisów o rachunkowości. Co to znaczy w praktyce? W Zakładowym Planie Kont należy wyodrębnić konta syntetyczne i analityczne pozwalające ustalić przychody, koszty i wynik odrębnie dla trzech rodzajów działalności spółdzielni socjalnej (gospodarczej, odpłatnej i nieodpłatnej).

W pewnym uproszczeniu możemy więc powiedzieć, że księgowość spółdzielni socjalnej może się składać z 3 odrębnych księgowości.

W przypadku, kiedy jako jednostka mikro spółdzielnia socjalna korzysta z w/w uproszczeń i jednocześnie prowadzi zarówno działalność gospodarczą, jak i statutową, strukturę przychodów i kosztów należy przedstawić w informacji dodatkowej.

Ile kosztuje prowadzenie księgowości w spółdzielni socjalnej?

Rozumiem, że pytanie dotyczy zlecenia obsługi księgowej na zewnątrz. Ceny takiej usługi są mocno zależne od uwarunkowań lokalnych, średnio jest to koszt od 500 do 1000 zł netto. Jeśli chcemy, by biuro rachunkowe zajęło się również obsługą kadrową, to powinniśmy do tego doliczyć ok. 20-30 zł za prowadzenie kadr i obliczanie wynagrodzeń dla jednego pracownika.

Pojawiają się też czasem oferty prowadzenia pełnej księgowości z obsługą kadrową na poziomie ok. 300 zł netto. Nie chcę Cię zniechęcać do takich ofert, ale pamiętaj, że jeśli usługa jest tania, to trzeba zwrócić szczególną uwagę na to, czy jej jakość jest zadowalająca. Kilkukrotnie słyszałem mniejsze lub większe zastrzeżenia od spółdzielców korzystających z takich biur rachunkowych.

Jeśli interesuje Cię temat księgowości w spółdzielni socjalnej oraz działalności odpłatnej polecam pracę zbiorową pod moją redakcją „Jak przygotować spółdzielnię socjalną do lustracji?”. Znajdziesz ją pod tym linkiem (o księgowości od str. 77, o rodzajach działalności spółdzielni, w tym o działalności odpłatnej od str. 57).

To tyle nt. księgowości w spółdzielni socjalnej w tym momencie. Tradycyjnie zachęcam do komentowania wpisu oraz jego popularyzacji w mediach społecznościowych.

5/5 - (1 vote)

5 thoughts on “5 pytań od czytelników o księgowość w spółdzielni socjalnej

  1. ecka24 says:

    Dzień dobry,

    Chciałabym się dowiedzieć, czy w przypadku spółdzielni socjalnej utworzonej przesz osoby prawne, która otrzymała dotację na poszczególnych pracowników można mówić o przychodzie spółdzielni, czy o wniesionym kapitale?

    • Waldemar Żbik says:

      Dzień dobry,

      Spotkałem się z tymi dwoma podejściami i ponoć każde jest w porządku (przynajmniej zdaniem niektórych). Podejście z traktowaniem dotacji jako kapitału jest korzystniejsze podatkowo, ale dla mnie jest ono wątpliwe (prawo spółdzielcze nie przewiduje dotacji jako źródła finansowania funduszu zasobowego, zwłaszcza że w tym przypadku nie możemy powiedzieć, że członkowie wnoszą te środki). Rozsądniejszym wydaje mi się więc traktowanie dotacji jako przychodu.

      pozdrowienia,
      Waldek Żbik

  2. ecka24 says:

    Dzień dobry,

    Bardzo dziękuję za odpowiedź.

    Pozdrawiam,
    Ecka24

  3. AnnaN says:

    Czy Spółdzielnia socjalna ma możliwość wyboru wariantu Rachunku zysków i strat kalkulacyjny/porównawczy

    • Waldemar Żbik says:

      Dzień dobry,

      Tak, nie ma tutaj jakiś specjalnych ograniczeń dla spółdzielni socjalnych.

      pozdrawiam,
      Waldek Żbik

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *