Dzisiaj przyjrzymy się najczęściej występującym błędom prawnym w spółdzielniach socjalnych. Są to najczęstsze niezgodności z przepisami prawa. Lista powstała na bazie moich doświadczeń, w tym przeprowadzonych lustracji. Do dzieła więc…
Poniżej możesz zobaczyć przygotowany przeze mnie filmik. A jeśli wolisz czytać, transkrypt nagrania znajdziesz poniżej wideo.
Błąd #1 Nieprzestrzeganie minimalnej liczby członków spółdzielni
Jak pewnie pamiętasz, minimalna liczba członków spółdzielni to 5 osób w przypadku spółdzielni założonej przez osoby fizyczne i 2 osoby w przypadku spółdzielni założonej przez osoby prawne.
Załóżmy, że mamy taką pięcioosobową spółdzielnię i dwie osoby rezygnują. Członkostwo ustaje oczywiście z upływem okresu wypowiedzenia zgodnie ze statutem konkretnej spółdzielni. W okresie wypowiedzenia powinniśmy uzupełnić skład członkowski. Zawsze powinna być utrzymana minimalna liczba 5 osób w spółdzielni osób fizycznych.
Podobnie sytuacja wygląda w spółdzielni socjalnej założonej przez osoby prawne. Jeśli jeden z założycieli rezygnuje, jego miejsce powinna zająć inna osoba prawna, oczywiście z katalogu osób uprawnionych (organizacja pozarządowa, kościelna osoba prawna, jednostka samorządu terytorialnego).
Przypominam też, że skutkiem zmniejszenia się liczby członków poniżej minimum jest przejście spółdzielni w stan likwidacji (dla dociekliwych: art. 18 ustawy o spółdzielniach socjalnych). W takiej sytuacji obowiązkiem zarządu jest zgłoszenie w Krajowym Rejestrze Sądowym otwarcia likwidacji.
Aby tego uniknąć, trzeba uzupełnić skład członkowski, nawet jeśli miałaby to być osoba spoza grona osób defaworyzowanych i nawet, jeśli chwilowo nie miałaby zatrudnienia w spółdzielni (członek spółdzielni powinien być w niej zatrudnionym, ale z nieprzestrzeganiem tego wymogu ustawa nie wiąże sankcji w postaci obowiązku likwidacji spółdzielni).
Najlepiej utrzymywać stan członkowski powyżej minimum np. 6 członków w przypadku spółdzielni osób fizycznych (wówczas mamy pewien margines na sytuacje losowe).
Błąd #2 Niezgodny z prawem podział nadwyżki bilansowej
Ustawa o spółdzielniach socjalnych precyzyjnie określa sposób podziału nadwyżki bilansowej (dla dociekliwych: art. 10). Nadwyżka ma być przeznaczona na podstawie uchwały walnego zgromadzenia na:
- zwiększenie funduszu zasobowego – nie mniej niż 40% nadwyżki,
- cele, o których mowa w art. 2 ust. 2 i 3 (czyli m.in. reintegracja zawodowa i społeczna członków spółdzielni, działania w zakresie pożytku publicznego) – nie mniej niż 40% nadwyżki,
- fundusz inwestycyjny – pozostała część.
Tymczasem spotykałem się już z różnymi sytuacjami np. przeznaczenie całości nadwyżki wyłącznie na fundusz zasobowy lub podjęcie tej decyzji w formie uchwały zarządu.
Przypominam, że ustawa o spółdzielniach socjalnych z niezgodnym z prawem podziałem nadwyżki bilansowej również wiąże skutek w postaci przejścia spółdzielni w stan likwidacji, więc nie opłaca się tutaj robić eksperymentów.
Błąd #3 Rozwiązanie spółdzielczej umowy o pracę w trybie dyscyplinarnym przez zarząd
Pamiętaj, że rozwiązanie spółdzielczej umowy o pracę w trybie dyscyplinarnym wymaga wykluczenia członka, czyli najpierw trzeba zwołać walne zgromadzenie, ew. radę nadzorczą i dopiero odpowiedni organ podejmie tę decyzję. Prawo spółdzielcze z wykluczeniem wiąże natomiast rozwiązanie spółdzielczej umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Jest przy tym kilka uwarunkowań prawnych, o których opowiem przy innej okazji.
Zapamiętaj więc, że zarząd nie ma możliwości samodzielnego rozwiązania takiej umowy. Staram się o tym przypominam możliwie często, bo znam już kilka przypadków spółdzielni socjalnych, które w wyniku decyzji sądu płaciły po kilka tysięcy złotych odszkodowania z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania spółdzielczej umowy o pracę.
Błąd #4 Brak dokumentów wewnętrznych np. regulaminów
Często zdarza się, że statut spółdzielni nakłada obowiązek przygotowania i zatwierdzenia regulaminu zarządu czy walnego zgromadzenia, a nikt w spółdzielni takich dokumentów nie widział.
Inne przykłady to:
- brak kompletnej dokumentacji z walnego zgromadzenia,
- brak dokumentacji z posiedzeń zarządu czy nawet
- brak przyjętej polityki rachunkowości, a także
- brak rejestru członków.
Błąd #5 Trzymanie się błędnego statutu
Czasami zdarza się tak, że statut zarejestrowanej spółdzielni socjalnej zawiera błędy. W takiej sytuacji obowiązują nas przepisy odpowiedniej ustawy i to nimi musimy się kierować. Trzeba przy tym oczywiście dokonać stosowanych zmian statutu, by wyprostować istniejące niezgodności.
Przykładowo, zdarza się, że statut spółdzielni zawiera zapis, że wykluczenie członka staje się skuteczne w ciągu dwóch tygodni od otrzymania uchwały o wykluczeniu. Tymczasem prawo spółdzielcze, w aktualnym brzmieniu, zawiera inne regulacje w tym zakresie tzn. wykluczenie staje się skuteczne po upływie czasu wyznaczonego na odwołanie się do sądu lub innego organu spółdzielni. Z reguły będzie to 6 tygodni (o ile członek nie wykorzysta możliwości odwoławczych).
Skutki trzymania się statutu w takiej sytuacji mogą być różne, włącznie z możliwością zakwestionowania uchwał walnego zgromadzenia zapadłych w spornym okresie bez udziału wykluczonego członka spółdzielni.
Na szczęście tego rodzaju niezgodności nie są bardzo częste, ale się zdarzają i na to uczulam.
W jaki sposób możesz uniknąć tych i innych błędów?
Polecam Twojej uwadze pakiet „Prawo w spółdzielni socjalnej. Niezbędnik praktyka”. Znajdziesz tam wiele zaawansowanych informacji dot. aspektów prawnych oraz kilkadziesiąt wzorów i przykładów dokumentów niezbędnych w spółdzielni socjalnej.
Na początku września planuję specjalną kampanię sprzedażową, podczas której będzie można nabyć pakiet z rabatem 25 zł. Dotyczy to jednak wyłącznie osób zapisanych na moją listę mailową. Jeśli więc jeszcze nie otrzymujesz ode mnie maili z dodatkowymi informacjami dot. spółdzielczości socjalnej, to zachęcam Cię już teraz do zapisania się na newsletter – wówczas info o kampanii na pewno do Ciebie dotrze.
To tyle nt. błędów związanych z aspektami prawnymi w spółdzielni socjalnej. Zachęcam do komentowania wpisu, dzielenia się własnym doświadczeniem oraz popularyzacji tego wpisu np. z wykorzystaniem mediów społecznościowych.
